Fulya Soybaş Gerçek ve sanal dünya bu klipte bir arada
Fulya Soybaş
Türk pop müziğinin genç isimlerinden Ece Seçkin geçtiğimiz günlerde sosyal medyada ‘en çok konuşulan’ listesine girince, yine bir sahne kıyafeti polemiği oldu sandım ama sonradan öğrendim ki bu kez onu manşete taşıyan Genişletilmiş Gerçeklik (XR) teknolojisi kullanılarak çekilen ‘Lambalar’ şarkısının klibi imiş. İşte bu, konuşmayı en sevdiğim konulardan. Zira popüler sinemanın başyapıtlarından “The Matrix”in de ele aldığı üzere halen “asıl” gerçekliğin, fiziksel dünya dışında bir yerlerde olabileceği üzerine düşünmeye meyilliyiz. Ki bunu artık Elon Musk, Bill Gates gibi popüler iş insanları ve girişimciler de yüksek sesle dile getiriyor. Peki nedir Artırılmış (AR)- Sanal (VR)- Genişletilmiş (XR) Gerçeklik? Aralarındaki farklar neler? Bu teknolojiler klip çekmekten başka bir işimize yarar mı? Dolandırıcılar buna da el atar mı? İşte yanıtı.
XR TEKNOLOJİSİ ÇILGINCA
Ece Seçkin, XR teknolojisi kendisini çok heyecanlandırdığı için tüm şarkılarını bu teknolojiyle kliplendirdiğini söylüyor ve ekliyor: “Gerçek hayatta olmayan bir mekânı ya da olan ama gidilmesi imkânsız bir yeri (uzay istasyonu gibi) deneyimleme fikrini çok çılgınca buluyorum. Yapımı biraz zahmetli ve maliyetli olsa da bu teknolojinin müzik endüstrisinde kullanımının artacağını düşünüyorum.”
Gerçek ve sanal dünya bu klipte bir arada
Ece Seçkin
HENÜZ YOLUN BAŞINDAYIZ
Bilişim Uzmanı Osman Demircan, yanıtladı:
– Arttırılmış Gerçeklik (AR- Augmented Reality):
Bilgisayar ortamında üretilen dijital görüntü, ses gibi verilerin gerçek dünyaya entegre edilmesi olarak tanımlanabilir. Bu teknolojiyi kullanmak yani dijital ortamda üretilen ses ve görüntüleri görebilmek için gözlük, tablet, telefon gibi araçlar ve bu araçlara kurulması gereken özel yazılımlara ihtiyaç var. Pokemon GO oyununu hatırlayın! Gerçek mekanlarda kullanıcıların pokemon avlamasını sağlıyordu. Buna en güzel örnek.
Gerçek ve sanal dünya bu klipte bir arada
Osman Demircan
– Sanal Gerçeklik (VR-Virtual Reality):
Günümüzde özellikle bilgisayar oyunları tarafından oldukça kullanılıyor. Arttırılmış Gerçekliğin aksine gerçek dünya ile ‘tam’ bir bağı yok. Onun yerine kullanıcıyı gerçek dünyadan izole ederek, sanal bir dünya kuruyor. Kullanıcılar, Sanal Gerçeklik Gözlükleri ile bilgisayarda üretilen dünya içine giriyorlar. Metaverse ile daha da popüler hâle geldi.
Gerçek ve sanal dünya bu klipte bir arada
– Karma Gerçeklik (MR-Mixed Reality):
Hem VR hem AR teknolojilerini bir araya getiren bir teknoloji. Yani sanal ve gerçek dünya bir arada. Bu sayede dijital ortamda yaratılan bir obje, gerçek dünyada var olan bir obje gibi algılanabilmekte.
– Genişletilmiş Gerçeklik (XR Extended Reality):
Bahsettiğimiz bu 3 teknolojiyi bir arada kullanabilecek bir teknoloji. Sadece klip- moda çekimleri ya da Hollywood veya eğlence- oyun sektöründe de kullanılmıyor. Daha yaygın kullanımı var.
1- SAĞLIK ALANINDA: Örneğin, cerrahların organları XR ortamda 3 boyutlu şekilde izleyerek, karmaşık bir ameliyata hazırlanmaları ve süreci iyi yönetmelerine olanak sağlayabilir.
2- PAZARLAMA SEKTÖRÜ: Satın almadan önce deneme imkânı yaratır. Örneğin, mobilya beğendiniz. Ama evinize uyacak mı tereddüttesiniz. XR teknolojisi sayesinde alacağınız mobilyanın evinizde nasıl duracağının ön izlemesini yapabilirsiniz.
3- TURİZM SEKTÖRÜ: Örneğin Topkapı Sarayı, Sabancı Müzesi gibi müzelerde tarihi eserlerin, tabloların özgün halini görebilmek, tablodaki görselleri hareketlendirebilmek, eserleri üç boyutlu olarak inceleyebilmek gibi alanlarda kullanılıyor.
KORKMAYIN DOLANDIRILMAZSINIZ
Gelelim yazıya ilham olan Ece Seçkin klibine… Beğendin mi soruma yanıtı şöyle: “Beğendim. Greenbox (yeşil perde) önünde çekim yapmanın ötesine geçmeyi başarmış bir klip. Yapay zekanın da devreye girmesiyle ‘gerçeklik’ kavramı artık ayırt edilemeyecek düzeylere geldi ve daha iyi noktalara varma potansiyeli var. Bizse ülke olarak bu işin henüz çok başındayız. Dünyada birçok klip bu teknolojilerle hazırlanıyor. Hatta sinema sektörü neredeyse bu teknoloji üzerine kurulu. Elbette her yeni teknoloji dolandırıcılığa da kapı açabiliyor. Ama hemen korkmayın! Bahsettiğimiz bu işler öyle cep telefonu ile yapılabilecek işler değil. Ciddi bir maliyet ve stüdyo ortamı gerekli. Dolayısıyla bir risk altında değilsiniz.”
KAVRAMLAR BİRBİRİNE KARIŞMIŞ DURUMDA
Teknoloji yazarı Mesut Çevik, arttırılmış ve sanal gerçeklik kavramlarının iç içe geçtiğine değiniyor ve diyor ki: “Sanal gerçeklikte kişinin kendini farklı bir dünyadaymış gibi görmesi hedeflenirken arttırılmış gerçeklikte kişinin bulunduğu gerçek dünyada, sanal objelerle etkileşimi hedefleniyor. Ve bu etkileşim için büyük ve ağır gözlükler takmak gerekir. Apple’ın Vision Pro’su veya META’nın Qest 3 başlıkları bu sınıfta.”
Gerçek ve sanal dünya bu klipte bir arada
Mesut Çevik
GÜZEL İSİM BULMUŞLAR
Peki Ece Seçkin’in genişletilmiş gerçeklik ile çekilen klibi özelinde ne söyler? Cevabı şu: “Güzel isim bulmuşlar (gülüyor…) Daha önce mavi- yeşil perde önünde yapılan etkileşim, maliyetlerin düşmesi ve teknolojinin izin verecek kadar gelişmesi ile LED ekranlarla yapılabilir hale geldi. Dolayısıyla bu tekniği, arttırılmış veya harmanlanmış gerçeklikle karıştırmamak lazım. Burada, arka planında dev ekranlar var. Sahneye göre bu ekranlara resim, video veya kimi zaman 3D yazılımlarla oluşturulan 3 boyutlu görseller yansıtılıyor. Amaç, sanatçının rolüne daha rahat konsantre olabilmesi, sahnenin daha gerçekçi bir hisle kaydedilebilmesi. Hollywood yapımlarında yoğun olarak mavi veya yeşil sanal stüdyolar tercih edilirken, dizi- klip gibi; sinema filmine nazaran daha hızlı bitirilmesi gereken ve nispeten daha küçük ekiplerin yer aldığı çekimlerde, LED ekranlı stüdyoların kullanıldığını zaten daha önce görmüştük. Ki uluslararası tanınırlığı olan moda fotoğrafçısı Koray Birand, bu stüdyoyu ilk kullanan kişilerden ve stüdyonun teknolojisini anlatan bir YouTube videosu da var.”
ZARARI YOK EĞLENCESİ ÇOK
“Bu teknolojinin kendi halindeki vatandaşla pek ilgisi de yok. Sadece klipler artık daha renkli ve eğlenceli olacak. Dolayısıyla bu ve benzeri teknolojiler zarar vermek yerine daha keyifli vakit geçirmeye yardımcı olabilir.”