"Imponujące świadectwo wymiany naukowej między Arabami, Żydami i chrześcijanami"

Astrolabium zawiera ryciny w języku arabskim, hebrajskim i łacińskim

Odkryto rzadkie astrolabium z XI w.: urządzenie astronomiczne było wielokrotnie dostosowywane na przestrzeni wieków przez muzułmańskich, żydowskich i chrześcijańskich użytkowników w Hiszpanii, Afryce Północnej i we Włoszech. Teraz przyniosło to zdumiewające odkrycia.

Astrolabium, które ma około 1000 lat, posiada ryciny w alfabecie arabskim i hebrajskim, a także wygrawerowane liczby wskazujące na użycie alfabetu łacińskiego. “Jest to imponujące świadectwo wymiany naukowej między Arabami, Żydami i chrześcijanami na przestrzeni setek lat” — powiedziała historyk Federica Gigante z brytyjskiego Uniwersytetu Cambridge, która przeanalizowała urządzenie astronomiczne.

Astrolabia mogą być używane na przykład do odczytywania pozycji gwiazd dla określonej daty i godziny. Przez wiele stuleci były one ważnymi instrumentami dla astronomów, geodetów i żeglarzy.

Astrolabium opisane w badaniu jest częścią kolekcji Fondazione Museo Miniscalchi-Erizzo w Weronie (Włochy). Po tym, jak muzeum opublikowało nowe zdjęcie urządzenia w Internecie, odkrył je historyk Gigante.

[object Promise]

Na podstawie rycin udało jej się prześledzić jego pochodzenie i zastosowanie w Hiszpanii, Afryce Północnej i we Włoszech. “Astrolabium z Werony przeszło wiele zmian, dodatków i adaptacji, gdy zmieniło właściciela” — mówi historyk. “Co najmniej trzech różnych użytkowników czuło się zmuszonych do dokonania tłumaczeń i poprawek tego obiektu, dwóch w języku hebrajskim i jednego w języku zachodnim”. Badanie Gigante zostało opublikowane w czasopiśmie naukowym “Nuncius”.

Ponieważ widoczne pozycje gwiazd zmieniają się nieznacznie na przestrzeni wieków, historyk był w stanie datować produkcję urządzenia na XI w. Co więcej, jest ono bardzo podobne do astrolabiów wykonanych przez matematyka Ibrahima Ibn Saîd al-Sahlì w XI wieku w Toledo w Al-Andalus, ówczesnym regionie Hiszpanii rządzonym przez muzułmanów.

Toledo i Kordoba, również położone w Al-Andalus, są wygrawerowane z ich szerokościami geograficznymi odpowiednio z przodu i z tyłu. Gigante zakłada, że astrolabium mogło zostać wykonane w Toledo w czasach, gdy miasto było kwitnącym centrum współistnienia i wymiany kulturowej między muzułmanami, Żydami i chrześcijanami.

Później niż oryginalne arabskie inskrypcje — które zawierają również islamskie czasy modlitwy — wygrawerowano imiona Isḥāq i Yūnus; jest to arabska pisownia biblijnych imion Izaak i Jonasz. Gigante przypuszcza, że grawerunek ten został wykonany przez członka sefardyjskich Żydów w Hiszpanii, ponieważ język arabski był wśród nich powszechny.

Astrolabium zawiera ryciny w języku arabskim, hebrajskim i łacińskim

Druga, dodana płytka jest zapisana typowymi północnoafrykańskimi szerokościami geograficznymi, co sugeruje, że obiekt mógł być używany w Maroku lub Egipcie w innym momencie jego istnienia.

Więcej niż jedna ręka dodała również hebrajskie napisy do astrolabium. “Te hebrajskie dodatki i tłumaczenia sugerują, że obiekt opuścił Hiszpanię lub Afrykę Północną w pewnym momencie i krążył w społeczności diaspory żydowskiej we Włoszech, gdzie arabski nie był rozumiany, a zamiast niego używano hebrajskiego” — wyjaśnia Gigante.