Iedereen wil nette huisvesting, maar niemand wil 'Polenhotel' in de achtertuin

Fatsoenlijke huisvesting voor arbeidsmigranten. Iedereen wil het, maar de nieuwbouw ervan komt maar moeilijk van de grond, blijkt uit onderzoek van RTL Z.

“Kom binnen in de woning van de arbeidsmigrant”, zegt Bert Verheij nadat hij met zijn mobiele telefoon een tijdelijke containerwoning opent op een bedrijventerrein tussen Honselersdijk en Naaldwijk.

Verheij spreekt zelf van een ‘modulaire woning’: 70 vierkante meter met een gemeenschappelijke woonkamer/keuken, een douche en afzonderlijk toilet en vier zelfstandige slaapkamers. En dat keer 120, voor 440 arbeidsmigranten.

“Het enige dat je mee moet nemen is je plunjebaal. En je moet nog even boodschappen doen bij de supermarkt.” Met deze tijdelijke woningen voldoen Verheij en zijn huisvestingsbureau HomeFlex aan alle normen die het kabinet stelt aan huisvesting van ‘buitenlandse werknemers’: minimaal 15 vierkante meter per persoon, waaronder een eigen slaapkamer van tenminste 5,5 vierkante meter.

Gedonder

Het is de huisvesting die iedereen voor arbeidsmigranten wil. Totdat de vraag op tafel komt waar die gerealiseerd gaat worden. Dan begint het gedonder, weet Verheij. “Het bouwen is het makkelijkst; dat kost zes maanden en gebeurt grotendeels in de fabriek. Het traject ervoor, de vergunningen en de bezwaren – het verkopen aan de omgeving plat gezegd – dat kost jaren.”

Het gevolg is dat er de afgelopen 3 jaar maar 3124 huisvestingsplekken voor arbeidsmigranten zijn bijgekomen. Een druppel op een gloeiende plaat, blijkt uit cijfers van het Expertisecentrum Flexwonen. Als in dit tempo wordt doorgebouwd, duurt het nog 50 jaar om het tekort van 160.000 huisvestingsplekken weg te werken. En dan moet er geen arbeidsmigrant bijkomen.

RTL Z sprak met uitzenders, huisvestingsbureaus, wethouders en inwoners in Zuid-Holland en Brabant en vroeg waarom het zo lang duurt om tijdelijke huisvestingsplekken te realiseren voor arbeidsmigranten.

Niet in de woonkern, niet in het buitengebied

Neem Elsenbosch, de 120 woningen van Verheij. Al in 2016 wilde de gemeente Westland dit ‘Polenhotel’, zoals het in de volksmond wordt genoemd, bouwen voor ruim 300 buitenlandse werknemers. In de agro-industrie in de regio werken jaarlijks 12.000 tot soms 16.000 arbeidsmigranten, waarvan een kleine minderheid – ongeveer 4.600 – ook in de gemeente woont.

Elsenbosch was, met andere woorden, zeer gewenst. Maar het wáár zorgde voor gedoe. De gemeente wil eigenlijk geen arbeidsmigranten huisvesten in woonkernen. En de provincie wil het niet in buitengebieden. Het werd een compromis. Een bedrijventerrein tussen Honselersdijk en Naaldwijk. Maar op een bedrijventerrein mag je niet zomaar woongebouwen neerzetten. Dus moest het bestemmingsplan worden gewijzigd. En toen de gemeenteraad daar in april van 2017 mee instemde, kwamen de bezwaren van omwonenden.

Bewoners naar de rechter

Twee van hen stapten naar de rechter, vertelt wethouder Arbeidsmigratie Pieter Varekamp van de gemeente Westland. Niet eens omdat zij zich niet konden vinden in de huisvesting van arbeidsmigranten, maar omdat er wegen verlegd en een waterbassin verplaatst moesten worden. Het zorgde voor bijna een jaar oponthoud. In mei 2018 wees de Raad van State de bezwaren af.

Maar met het gewijzigde bestemmingsplan was men er nóg niet. Er moest ook nog een omgevingsvergunning worden aangevraagd. Die werd in september 2019 verleend. In juni 2020 kon eindelijk de eerste paal de grond in. In oktober 2020 was vervolgens de feestelijke opening.

Bezorgd

In andere gemeentes gaat het al niet veel sneller. Ook daar roeren en verenigen bewonersorganisaties zich als er plannen worden gesmeed voor grootschalige huisvesting voor arbeidsmigranten. Deze week overhandigden elf van hen een petitie aan de leden van de Tweede Kamercommissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Ze zijn bezorgd over ‘grootschalige huisvesting van arbeidsmigranten’ bij hen in de buurt, omdat ‘de bedrijven die aan arbeidsmigratie verdienen de lasten afwentelen op de maatschappij’. “De arbeidsmigranten leven in veel gevallen onder stressvolle situaties, hangen rond op straat, want ze wonen in heel kleine hokjes”, zegt Marly van Leeuwen van de stichting Bewonersbelangen Arbeidsmigratie.

“Ook al zijn het hotels, het blijven verzamelingen van hokjes, waar niks te doen is. Dus mensen gaan rondhangen op straat, wat op zich logisch is. Heel vaak lopen ze met drank rond, we weten ook dat er drugsproblematiek is, en dat leidt tot aanwijsbare overlast.”

Bedreigingen, brandstichting

Een petitie is nog een vriendelijke vorm van verzet. Waar het de afgelopen jaren ontspoorde was in De Lier, ook in de gemeente Westland. Daar zijn ook plannen voor de huisvesting van bijna 700 arbeidsmigranten op percelen van een kweker die tegen zijn pensioen aan zit. Zijn kassen werden beklad, hij kreeg een kogelbrief en twee bestelwagens werden in de brand gezet.

“We zijn vijf jaar bezig en denken dat het nog wel even duurt voordat duidelijk wordt of we de huisvesting kunnen realiseren’” zegt een woordvoerster van het betrokken uitzendbureau. “Omwonenden hebben een rechtszaak aangespannen en kunnen eventueel nog naar de Raad van State ook. Dus we zijn zo twee jaar verder.” En zo duurt het maar en duurt het maar.

Ook op Elsenbosch ‘gebeurt wel eens iets’, geeft Verheij toe. Maar niet meer dan in een gemiddelde woonwijk, stelt wethouder Varekamp.

“Het zijn mensen die ook wel eens een biertje drinken of met het verkeerde been uit bed stappen of een slechte maandagmorgen hebben. En je zit best met veel mensen op elkaar. Maar zelfs in een gezin is er wel eens wat”, zegt Verheij. De overlast zou ondanks alles beperkt blijven en bezwaren van omwonenden zijn volgens hem vooral ingegeven zijn door ‘angst’. “Mijn ervaring is dat onze grootste tegenstanders anderhalf jaar na opening onze grootste ambassadeurs zijn.”