Ποιους θεσμούς εμπιστεύονται οι Έλληνες;

.

.

Η εταιρεία δημοσκοπήσεων public issue[1] διεξάγει από το 2007 ανά τακτά διαστήματα έρευνες για την εμπιστοσύνη των Ελλήνων προς τους θεσμούς τους. Επειδή η περίοδος διερεύνησης εκκινά δύο χρόνια πριν από την κρίση του 2009 μας δίνει μια σφαιρική εικόνα για ποιους θεσμούς εμπιστεύονταν ή όχι προ κρίσης, στα μνημονιακά χρόνια 2010-2019 και αν στα μεταμνημονιακά χρόνια υπάρχει ανάκαμψη ή όχι της εμπιστοσύνης.

.

.

Στην πρώτη κάρτα παρουσιάζεται η εμπιστοσύνη των πολιτών το 2024 για όλους τους θεσμούς που ερωτήθηκαν. Πρώτο και με διαφορά είναι το Σώμα της Πυροσβεστικής (84% θετικές απαντήσεις έναντι 14% αρνητικών), ακολουθεί ο Στρατός (67% θετικές – 27% αρνητικές) και μετά από όλους τους υπόλοιπους θεσμούς κανένας δεν κατορθώνει να συγκεντρώσει την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας των ερωτηθέντων. Εντύπωση προκαλεί ότι θεσμοί, όπως η Αστυνομία, το πρόσωπο του Προέδρου της Δημοκρατίας και η Εκκλησία που πριν μερικά χρόνια έχαιραν της εμπιστοσύνης της πλειοψηφίας των πολιτών, σταδιακά απαξιώνονται.

.

.

Για την Αστυνομία το 2007 οι απόψεις των πολιτών ήταν μοιρασμένες (45% αρνητικές-41% θετικές), τα επόμενα χρόνια κέρδισε την εμπιστοσύνη των πολιτών και το 2018 έχει φτάσει στο 72% θετικές εκτιμήσεις για να κάνει νέα βουτιά τα τελευταία χρόνια, όπου οι αρνητικές πλειοψηφούν.

.

.

Ο θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας στα προμνημονιακά χρόνια εξυπηρετούσε τον σκοπό του (88% θετικές απόψεις το 2008), δηλαδή ένα σύμβολο που ένωνε όλους τους Έλληνες, στη μνημονιακή περίοδο ο θεσμός τσαλακώθηκε, αλλά παρόλα αυτά διατηρούσε τη δυναμική του (π.χ. 2015 64% θετικές απόψεις – 32% αρνητικές) και στα τελευταία χρόνια, που στην Προεδρία βρίσκεται η κα Σακελλαροπούλου, βλέπουμε ότι πια ούτε το 1/3 των πολιτών δεν τον εμπιστεύονται (29% θετικές – 64% αρνητικές). Άλλη μια απόδειξη ότι η νυν Πρόεδρος με την στάση της, δηλαδή να υποστηρίζει θέσεις μειοψηφικών ομάδων αδυνατίζει τον θεσμό που υπηρετεί.

.

.

Η Εκκλησία το 2007, όταν ακόμα αρχιεπίσκοπος ήταν ο Χριστόδουλος είχε θετικό αντίκτυπο στους πολίτες (58% θετικές απόψεις – 32% αρνητικές), μετά ακολούθησαν κάποια χρόνια ώσπου η εμπιστοσύνη των πολιτών να φτάσει σε παραπλήσια επίπεδα (2015 62% θετικές – 33% αρνητικές) και τα τελευταία χρόνια η Εκκλησία γνωρίζει μια πρωτοφανή μείωση της εμπιστοσύνης των πολιτών, όπου στις έρευνες του 2021 και του 2024 τα ποσοστά είναι πανομοιότυπα, μόνο το ¼ των πολιτών πια την εμπιστεύεται.

.

.

Η Δικαιοσύνη την περασμένη δεκαετία είχε μερικώς ανακτήσει την αξιοπιστία της (π.χ. 2013 63% θετικές απόψεις), αλλά και αυτή τα τελευταία χρόνια απώλεσε μεγάλο ποσοστό αξιοπιστίας (έρευνα 2024 70% αρνητικές εκτιμήσεις).

.

.

Παρόμοια είναι η εικόνα ως προς την τρέχουσα εμπιστοσύνη των πολιτών για την ΕΥΠ, μετά το σκάνδαλο των υποκλοπών όπου έκανε βουτιά (2024, 26% μάλλον την εμπιστεύονται, 64% δεν την εμπιστεύονται, όταν το 2018 43% μάλλον την εμπιστεύονταν και 27% δεν την εμπιστεύονταν).

Οι ΜΚΟ μετά την διαχείριση του μεταναστευτικού έχασαν την εμπιστοσύνη των πολιτών (από 56%-31% στο ισοζύγιο θετικών/αρνητικών εκτιμήσεων το 2009, το 2024 το 81% είχε αρνητική άποψη και μόλις το 13% θετική).

Τέλος, όσον αφορά Κυβερνήσεις, Βουλή και πολιτικά κόμματα η εμπιστοσύνη ήταν και παραμένει χαμηλή. Και οι τρεις θεσμοί έχουν αρνητικές εκτιμήσεις πέριξ του 80% των ερωτηθέντων, ενώ οι θετικές κινούνται από μονοψήφιο (9% πολιτικά κόμματα) έως 18% οι Κυβερνήσεις (που όμως είναι το υψηλότερο ποσοστό στα δεκαεπτά χρόνια που εξετάζονται).

Η σύγκριση των ερευνών της public issue αποτυπώνει ότι όλοι σχεδόν οι θεσμοί της Ελληνικής Δημοκρατίας, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, έχουν απωλέσει το κύρος του. Οι λόγοι είναι υπαρκτοί, ότι στα ήδη υπάρχοντα προβλήματα που είχαν την περίοδο προ μνημονίων, προστέθηκαν οι δυσλειτουργίες της μνημονιακής περιόδου, αλλά και τα τελευταία πέντε χρόνια δεν έχει γίνει κάποιο ανορθωτικό έργο. Βεβαίως, αυτό το υπαρκτό υπόστρωμα, το ενισχύουν και διαφόρων ειδών συμφέροντα (πολιτικά, οικονομικά, εξωχώρια κ.λπ.) που επενδύουν διαχρονικά στην απαξίωση των θεσμών και παρουσιάζουν την εικόνα πιο μαύρη από όσο ήδη είναι.

Σχετικά με το πρέπει να γίνει, απαντήσεις δίνονται σε άλλο ερώτημα της ίδιας εταιρείας. Πάνω από τα 2/3 (68%) στην έρευνα του 2024 απάντησαν ότι η ελληνική κοινωνία χρειάζεται ριζικές αλλαγές. Το 19% υποστηρίζει ότι πρέπει να αλλάξει ριζικά με επανάσταση (από 31% το 2011 όταν βρίσκονταν στα φόρτε του το αντιμνημονιακό κίνημα) και ένα 13% υποστηρίζει ότι η κοινωνία μπορεί να καλυτερέψει με μικρές αλλαγές. Απαιτούνται λοιπόν ριζικές αλλαγές, αλλά το θέμα είναι ότι δεν φαίνονται στον ορίζοντα οι δυνάμεις που θα τις κάνουν.

[1] «Εμπιστοσύνη στους Θεσμούς. Η ετήσια έρευνα της Public Issue για το 2024».