‘Döner’le gelen fırsat
Almanya Cumhurbaşkanı Frank Walter Steinmeier’in Türkiye ziyaretinde Berlin’den 60 kilogram Türk döneri getirtip İstanbul’daki davette ikram etmesi Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) arasında 26 yıldır çözülemeyen kırmızı et ithalatı ve kanatlı eti ihracatı sorununa yeni bir boyut kazandırdı. Alman Cumhurbaşkanı’nın başlattığı döner diplomasisinin Türkiye ile AB arasında 1998 yılından beri devam eden karşılıklı ambargonun sona erdirilmesi için bir fırsat yaratacağı yorumlarını da beraberinde getirdi.
YILLIK 19 BİN 500 TON ET
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın başkanlığında Brüksel’e giden ve Türkiye-AB Yüksek Düzeyli Tarım Diyaloğu toplantısında sektörü temsil eden Akdeniz Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği (ASHİB) Başkan Yardımcısı Ali Can Yamanyılmaz, Bölge Temsilcimiz Erdal Fernergiz’e özel açıklamalarda bulundu. Yamanyılmaz, Türkiye’nin AB ülkelerinden yıllık 19 bin 500 ton kırmızı et ithalatının başlatılması için serbest bölgeler formülünü gündeme getirdiklerini, Türk dönerinin bu imajından faydalanarak Avrupa’dan ithal edilecek kırmızı eti işleyerek dövize çevirebileceklerini, bu sayede AB ülkelerinin kanatlı eti ithalatının önünü açmasının da sağlanabileceğini söyledi.
“AB’DEN KIRMIZI ET ALMIYORUZ, BUNDAN DOLAYI ONLAR DA BİZDEN KANATLI ETİ ALMIYOR”
Ali Can Yamanyılmaz, “Türkiye, 1998 yılında gümrük birliği kapsamında AB’ye üye ülkelerden her yıl 19 bin 500 ton kırmızı et, 3 bin 500 ton besilik büyükbaş hayvan ithal edeceğini taahhüt etmişti. Buna karşılık AB’ye ihraç edilecek tarım ürünlerinde gümrük vergisi indirimi almıştı. Türkiye’nin ithal edeceği kırmızı etin 5 bin tonluk kısmı için yüzde 30, 14 bin tonluk kısmı için yüzde 43 gümrük vergili tarife kontenjanı tanınmıştı. Ancak geçen süreçte ülkemiz kırmızı et ithalatına dönük taahhütlerini hem Avrupa’da görülen deli dana hastalığı yüzünden hem de iç pazardan gelen tepkiler nedeniyle yerine getirememişti. AB Türkiye’nin bu tavrına karşılık tarım ürünlerine uygulayacağı gümrük indirimini askıya alma yoluna gitmiş, Türkiye’den kanatlı eti ithalatını durdurmuştu. Geçen süreçte AB’nin yıllık kanatlı eti ithalatı 7 milyar avroluk hacme ulaşırken Türkiye olarak bu pazarda sıfır çekiyoruz. AB, bununla yetinmiyor, kanatlı eti yüklü TIR’larımızın üye olmayan diğer Avrupa ülkelerine transit geçişlerine de izin vermiyor.” dedi.
‘Döner’le gelen fırsat
“AB’NİN KIRMIZI ETİNİ SERBEST BÖLGELERDE İŞLEYEREK İÇ PAZARA GİRMEDEN İHRAÇ EDEBİLİRİZ”
Yıllardır devam eden bu soruna etkin ve kalıcı çözüm getirmek üzere Ticaret Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Dışişleri Bakanlığı yetkilileri sürekli iletişim halinde olduklarını ve kırmızı et kotası için serbest bölge formülünü gündemde tuttuklarını ifade eden Ali Can Yamanyılmaz, “AB’ye taahhüt ettiğimiz kırmızı eti alıp, serbest bölgelerde işleyerek iç pazara girmeden ihraç edebiliriz. ‘Serbest bölgelerde döner, salam, sosis, kavurma gibi ürünler üretmek için 19 bin 500 ton değil, 50 bin ton kırmızı etin ithalat kapısını açın, biz bu etleri Türkiye’ye sokmadan serbest bölgelerde işleyip dünya ülkelerine satalım’ diye önerimiz oldu. Bu modeli hayata geçirebilirsek, sektörümüzün önünü açmış oluruz. Bu sayede kanatlı etinde Avrupa pazarına iki günlük taze ürün sunma imkânımız ortaya çıkabilir. Yıllık kanatlı ithalatı 2,5 milyon ton dolayında olan AB’nin ana tedarikçileri arasında Brezilya, ABD ve Meksika en üst sıralarda bulunuyor. Bu ithalat genellikle dondurulmuş olarak yapılıyor. Türk ürünlerinin diğer bir çok ülke ürünlerine göre lezzet bakımından üstün olduğunu düşündüğümüzde, bu pazardan büyük bir pay alabiliriz.” diye konuştu.
“TÜRK DÖNERİ DÜNYA GENELİNDE ÇOK POPÜLER AMA KULLANILAN ET BİZİM DEĞİL”
Avrupa, Orta Doğu, Asya ve Amerika’da “Türk döneri” olarak hazırlanan etlerin çok popüler olduğunu, ancak kullanılan etin Türkiye’den gitmediğini dile getiren Ali Can Yamanyılmaz, AB’den ithal edilecek kırmızı etin serbest bölgelerde döner haline getirilerek dünyanın dört bir tarafına ihraç edilmesinin de mümkün olduğunu söyledi. Ali Can Yamanyılmaz, “Türk döneri kendine özgü lezzeti ve aromasıyla diğer dönerlerden daha çok beğeniliyor. Hızlı, pratik bir şekilde hazırlanan bir yiyecek olduğundan dünya çapında insanlar tarafından uygun fiyatlı, ideal bir seçenek olarak öne çıkıyor. Avrupa’da Almanya, Hollanda, Belçika Fransa’da, Orta Doğu’du ülkelerinde çok sayıda dönerci bulunuyor. Japonya, Çin, Güney Kore, ABD’de New York ve Los Angeles gibi büyük şehirlernde Türk döneri sunan restoranlar bulunuyor. Dolayısıyla Türk dönerinin bu imajından faydalanarak Avrupa’dan alacağımız eti dövize çevirebiliriz.” dedi
“AB KAPISI AÇILIRSA İSTİKRARLI BİR GELİŞİM GÖSTEREN KANATLI SEKTÖRÜ DAHA DA HIZLANACAKTIR”
Türkiye İstatistik Kurumu’nun son 20 yıllık verilerine göre Türkiye’de kanatlı eti sektörünün istikrarlı bir gelişim gösterdiğini ve her yıl ortalama yüzde 7,5 oranında büyüme kaydettiğini ifade eden Ali Can Yamanyılmaz, “2023 yılı verilerine baktığımızda, Türkiye’de geçen yıl toplam 2,5 milyon ton tavuk eti, 55 bin ton hindi eti üretildi. Türkiye tavuk eti üretiminde Avrupa’da 5’inci, hindi eti üretiminde Avrupa klasmanında 8’inci sırada bulunuyor. Ülkemiz genelinde kanatlı eti üretimi yapan yaklaşık 15 bin işletme var. Doğrudan 200 bini aşkın kişiye istihdam sağlıyor. Yıllık cirosu yaklaşık 30 milyar lirayı bulan Türk kanatlı eti sektörü, 100’e yakın ülkeye ihracat yapıyor. AB ülkelerine kanatlı eti ihracatının önü açılırsa bu sektörümüz çok daha hızlı bir gelişim gösterecek ve daha çok insanımıza çalışma imkânı sağlayacaktır.” diye konuştu.