Χάρης Φραγκούλης: «Η ενσυναίσθηση είναι το πιο δύσκολο πράγμα για έναν σκηνοθέτη»

Το θέατρο δεν ήταν ποτέ εύκολο για κανέναν, ούτε για τους ηθοποιούς αλλά ούτε και για τους σκηνοθέτες. Πάντα οι συντελεστές και οι συμμετέχοντες πρέπει να ξεπερνάνε τους εαυτούς τους για να καταφέρουν να χτίσουν ή τελικά να απολαύσουν μία ενδιαφέρουσα παράσταση.

Ο Χάρης Φραγκούλης σκηνοθετεί μερικές από τις πιο παράξενες και απαιτητικές παραστάσεις στην Αθήνα, κι όταν λέμε απαιτητικές δεν το εννοούμε από την άποψη του μεγέθους της παραγωγής. Οι παραστάσεις που διαλέγει να σκηνοθετήσει ο Χάρης Φραγκούλης είναι πάντα δύσκολες σε νόημα αλλά και σε κείμενο. Αυτό όμως μόνο καλό μπορεί να είναι για εμάς.

Ο Χάρης Φραγκούλης σε πρόβα στο θέατρο Σφενδόνη. Photo/Νίκος Ραζής.

Ο Χάρης Φραγκούλης είναι ηθοποιός και σκηνοθέτης. Γεννήθηκε το 1985. Το 2013 τιμήθηκε με το θεατρικό βραβείο «Δημήτρης Χορν». Το 2018 συμμετείχε επίσης στη θεατρική παράσταση «Όρνιθες» του Νίκου Καραθάνου που ανέβηκε στο St. Ann’s Warehouse στη Νέα Υόρκη. Δείγμα της δουλειάς του στο θέατρο είναι οι παραστάσεις Γκόλφω (2013), Οπερέττα (2017), Άμλετ (2015), Γυάλινος Κόσμος (2018). Στον κινηματογράφο συμμετείχε στις ταινίες Οι Αισθηματίες (2014), ΑΦΤΕΡΛΩΒ (2016), Όρνιθες ή πώς να γίνεις πουλί (2019), Ουζερί Τσιτσάνης (2015).

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη με τον Χάρη Φραγκούλη:

Πόσο καιρό ασχολείσαι με τη σκηνοθεσία θεάτρου και τι σε τράβηξε σε αυτό;

Χάρης Φραγκούλης: Ασχολούμαι με τη σκηνοθεσία από όταν βγήκα από τη σχολή. Η ανάγκη προέκυψε από την ανάγκη να εμβαθύνω στο θέατρο και στα κείμενα, να βοηθήσω τους ηθοποιούς και μέσα από αυτό να βοηθηθώ και εγώ.

Μίλησε μας λίγο για τη τελευταία σου παράσταση «Η Σκέψη».

Χάρης Φραγκούλης: Με τον Κωνσταντίνο Αβαρικιώτη θέλαμε να δουλέψουμε εδώ και καιρό μαζί. Το κείμενο του Λεονίντ Αντρέγιεφ το είχα «σταμπάρει» εδώ και καιρό. Με ελκύει η λογοτεχνία του και ότι συνεχώς ερευνά τα όρια ανάμεσα στο καλό και στο κακό, την τρέλα και την λογική, το νόμιμο και το παράνομο. Όλα αυτά πραγματώνονται στην κοινωνία ως απόλυτα και πάγια, ενώ στη πραγματικότητα είναι ρευστά.

Ποιες είναι οι επιρροές σου όταν σκηνοθετείς;

Χάρης Φραγκούλης: Το κείμενο και οι άνθρωποι. Λόγω του ότι ασχολούμαι με την ομαδική αφήγηση, όπως και με πολυπρόσωπα έργα, με την ομάδα που είναι 6-7 άτομα και με μαθητές, η παραγωγή ενέργειας μέσα από πολλά άτομα με έχει απασχολήσει πολλές φορές. Ήθελα να δω τώρα πως γίνεται με ένα άτομο, πως μπορεί να υπάρξει μια ιστορία μέσα από την εσωτερική δραματουργία ενός ανθρώπου. Καταλαβαίνω το θέατρο σαν ένα πράγμα. Για ένα άτομο που γράφει ένα δελτίο τύπου, τα όρια ανάμεσα στους ορισμούς είναι πιο ευδιάκριτα. Αλλά και ως σκηνοθέτης και ως ηθοποιός αναρωτιέσαι πως μπορεί να ειπωθεί μια ιστορία. Απλά ως σκηνοθέτης χρειάζεσαι μια έξτρα ψυχραιμία και έναν έξτρα χώρο μέσα σου για το άτομο που σου αφήνεται. Πρέπει δηλαδή εκεί να τεντωθεί η γενναιοδωρία σου.

Διαβάζεις λογοτεχνία; Ποιοι είναι μερικοί από τους αγαπημένους σου συγγραφείς;

Χάρης Φραγκούλης: Ναι, διαβάζω πολύ λογοτεχνία. Σίγουρα ο Γιώργος Σεφέρης, ο Μπουκόφσκι, ο Ζενέ, η Κλαρίσε Λισπέκτορ είναι από τους αγαπημένους μου.

Ο Χάρης Φραγκούλης σε πρόβα για το θεατρικό «Η Σκέψη». Photo/Νίκος Ραζής

Ποιο είναι το πιο δύσκολο πράγμα για έναν σκηνοθέτη στο θέατρο κατά την άποψη σου;

Χάρης Φραγκούλης: Και για τον σκηνοθέτη και για τον ηθοποιό είναι η φαντασία. Η φαντασία με την έννοια της ενσυναίσθησης όχι της εφευρετικότητας. Πρέπει να μπορείς να καταλάβεις πότε ο άλλος είναι ευάλωτος, πότε είναι έτοιμος να αποβάλλει κάτι. Οι ηθοποιοί δεν είναι ρομπότ. Μπορεί εσύ ως σκηνοθέτης να θες να φτάσεις σε μια μορφή και σε ένα αποτέλεσμα, που απαιτεί από τον ηθοποιό να αποχωριστεί κάτι σημαντικό, και που δεν είναι ακόμα σε θέση να το κάνει. Αυτό πρέπει να το σεβαστείς. Ο αποχωρισμός είναι βίαιο πράγμα, και πρέπει να δεις πότε μπορεί, πότε θέλει, πότε δε θέλει, πρέπει να είσαι σε μια εγρήγορση γύρω από αυτό και απέναντι στο κείμενο, και στους ηθοποιούς και στους συντελεστές. Και επειδή η φαντασία και η ενσυναίσθηση δεν έχουν όριο, δεν μπορούν να τελειοποιηθούν ποτέ έτσι και η αμφιβολία για το αν είσαι αρκετός μπροστά σε ένα άτομο που αγαπάς, γιατί τον ηθοποιό τον αγαπάς, είναι πάντα εκεί.

Ετοιμάζεις κάτι νέο μέσα στο 2024, είτε σαν ηθοποιός είτε σαν σκηνοθέτης;

Χάρης Φραγκούλης: Αυτή τη στιγμή κάνω πρόβες για το έργο «Rayman Ούρλιαξε» του Γιάννη Μαυριτσάκη, σε σκηνοθεσία Περικλή Μουστάκη που ανεβαίνει στις 15 Μαρτίου στο Θέατρο Σφενδόνη. Παράλληλα κάνω πρόβες για το έργο «Αιαυτός» του Δημήτρη Δημητριάδη, το οποίο σκηνοθετώ. Στην παράσταση παίζουν ο Ανδρέας Κωνσταντίνου και ο Γιάννης Παπαδόπουλος και θα παρουσιαστεί τον Μάιο στη Θεσσαλονίκη.

Η αφίσα του θεατρικού «Η Σκέψη».

Γράφεις τα δικά σου έργα; Κι αν ναι, θα δούμε κάποιο στη σκηνή;

Χάρης Φραγκούλης: Είχα γράψει μαζί με όλη την ομάδα Kursk την παράσταση «Η προσευχή της κοπέλας που έπεσε μέσα στο πηγάδι και δεν θέλει να πεθάνει» το 2014. Έχω γράψει ακόμη ένα έργο με μια φίλη που ίσως ανέβει κάποια στιγμή. Και μερικές φορές, ναι, γράφω.

Πιστεύεις πως η δουλειά του ηθοποιού ή ακόμη και του σκηνοθέτη είναι μία ψυχανάλυση ή ψυχοθεραπεία για τον ίδιο;

Χάρης Φραγκούλης: Όσον αφορά την ψυχανάλυση, δεν πιστεύω ότι είναι, γιατί η διαδικασία του θεάτρου δεν είναι αναλυτική. Είναι δραστική. Ψυχοθεραπεία σίγουρα είναι γιατί με την ψυχή σου δουλεύεις στο θέατρο. Τώρα αν τη θεραπεύεις ή τη μολύνεις πιο πολύ, αν την σκοτεινιάζεις ή την λυτρώνεις, εξαρτάται από τον τρόπο που αντιμετωπίζεις τη δουλειά.