Docenten over antidiscriminatielessen: 'Ontdek het met je klas'

Veel leraren vinden het lastig om het thema discriminatie met hun leerlingen te behandelen, weet het landelijk expertisecentrum dat lesstof voor basisscholen en middelbare scholen samenstelt. NU.nl sprak een aantal onderwijzers over hun ervaringen. "Sla het benoemen van vooroordelen over."

“Lessen over discriminatie zijn niet verplicht”, zegt docent burgerschap Sylvia van Raay van het MBO Landstede in Raalte. “Maar ik geef ze omdat ik het belangrijk vind. Ik ontwikkel de lesstof zelf met collega’s, als onderdeel van het burgerschapsonderwijs.”

Volgens Van Raay neemt MBO Landstede het wettelijk verplichte burgerschapsonderwijs “erg serieus”, maar legt de onderwijsinspectie de lat laag. “Als je laat zien dat je er iets aan gedaan hebt, is het al goed.”

“Zeg gewoon 'dit is Mohamed, en dat is Truus, en die zit in transitie'.”

Sylvia van Raay, mbo-docent

Door onderzoek weten we dat het benoemen van vooroordelen tijdens lessen over discriminatie averechts kan werken. Van Raay is het daarmee eens. Ze liet haar leerlingen een keer allerlei vooroordelen opnoemen, maar had daar achteraf geen goed gevoel over.

“Daarmee plant je ze juist in het brein van je leerlingen. Sla de vooroordelen dus over en bied in plaats daarvan je leerlingen de kans om andere bevolkingsgroepen te leren kennen.”

“Zeg gewoon ‘dit is Mohamed, en dat is Truus, en die zit in transitie'”, adviseert de mbo-docent. “De leerzame gesprekken over discriminatie en racisme komen dan vanzelf op gang.”

Sylvia van Raay.

Sylvia van Raay. Foto: privécollectie Sylvia van Raay Zie ook: Dit is het verschil tussen racisme en discriminatie

‘Kwaliteit les hangt af van de wil van de docent’

Sanne Lobato werkt als museumdocent voor het Nationaal Museum Van Wereldculturen (NMVW). Ze ontvangt dagelijks schoolklassen uit het basisonderwijs en middelbaar onderwijs. Met de leerlingen behandelt ze racisme en discriminatie als onderdeel van de Nederlandse koloniale geschiedenis.

“Die klassen komen langs omdat hun docenten het onderwerp meer dan gemiddeld belangrijk vinden”, zegt Lobato. “Het hangt nu vooral af van de wil van je docent hoe goed jij les krijgt over discriminatie en racisme.”

“Je mag best tegenover je leerlingen toegeven dat je weinig weet van discriminatie en racisme.”

Sanne Lobato, museumdocent

‘Leerlingen hebben meer met racisme dan hun docenten’

Het valt Lobato op dat leerlingen tegenwoordig vaak meer gevoel hebben bij discriminatie en racisme dan hun docenten. “Ze groeien op in een tijd waarin het onderwerp meer aandacht krijgt en ze het kunnen koppelen aan hun eigen ervaringen”, verklaart de museumdocent.

Zo sprak Lobato tijdens haar lessen basisschoolleerlingen met een Marokkaanse achtergrond. “Twee tienjarigen vertelden mij dat het hen pijn deed dat hun oudere broer veel solliciteerde, maar nooit werd uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek.”

“Je mag best tegenover je leerlingen toegeven dat je weinig weet van discriminatie en racisme”, tipt Lobato. “Dat heeft als voordeel dat je een open sfeer creëert in de klas. Je kunt je leerlingen dan vragen om het onderwerp samen te ontdekken.”

Sanne Lobato (staand).

Sanne Lobato (staand). Foto: privécollectie Sanne Lobato

Kennisdeling met collega’s helpt

Ibtissem Boukich is zzp’er in het onderwijs. Ze geeft lessen over discriminatie en racisme op verschillende middelbare scholen in vooral de regio’s Utrecht en Den Haag.

“Heel soms krijg ik tips of lesmateriaal aangereikt door een school, maar meestal moet ik de lesstof zelf ontwikkelen”, zegt Boukich. “Door het ontbreken van verplichte lesstof hangt het af van de belangstelling van de docent hoe diep leerlingen kunnen ingaan op discriminatie en racisme.”

Het uitwisselen van ideeën met andere docenten werkt, is de ervaring van Boukich. “Een docent die iets meer weet van discriminatie en racisme kan je verder op weg helpen.”

Boukich heeft in haar werk gemerkt dat het onderwerp discriminatie en racisme meer leeft op scholen in de Randstad dan buiten de stedelijke gebieden. Maar als er een actueel onderwerp rond discriminatie en racisme in de media verschijnt, vragen schoolbesturen wel meer naar discriminatielessen.

Ibtissem Boukich.

Ibtissem Boukich. Foto: privécollectie Ibtissem Boukich

Stichting Leerplan Ontwikkeling heeft overzicht lesmateriaal

Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) heeft op de website een overzicht van lesmaterialen dat docenten op weg kan helpen bij lessen over discriminatie, racisme en slavernij. Het landelijk expertisecentrum heeft gemerkt dat docenten het lastig vinden om die thema’s te bespreken met hun leerlingen.

Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) zegt dat aan gastdocenten en gastlessen voor- en nadelen kleven. Leerlingen vinden een gastles extra speciaal omdat er iemand anders voor de klas staat. Daardoor doen ze actiever mee. Aan de andere kant blijft het soms bij slechts één gastles over een ingewikkeld maatschappelijk probleem.

Hoe dit artikel tot stand kwam

• NU.nl sprak na een oproep op de site met leraren, lesaanbieders en experts op het gebied van onderwijs, discriminatie en racisme.
• Voor dit artikel hebben we ook onderzoekrapporten van onder meer het Kennisplatform Inclusieve Samenleving gelezen.