เหตุใดอาชีพ "ผู้เสียสละ" กลับถูกเอาเปรียบและมีราคาที่ต้องจ่ายในฐานะฮีโร่

เหตุใดอาชีพ “ผู้เสียสละ” กลับถูกเอาเปรียบและมีราคาที่ต้องจ่ายในฐานะฮีโร่

The “heroisation” of certain professions has ironic effects on their workers’ earning potential.

การยกย่องบางอาชีพขึ้นมาเป็น “วีรบุรุษ” กลับส่งผลอย่างกระทบกับรายได้ของพวกเขา

หลายคนคงปฏิเสธไม่ได้ว่าบางอาชีพมาพร้อมกับความเคารพยกย่องเป็นพิเศษ ทหารผ่านศึก นักดับเพลิง บุคลากรทางการแพทย์ และครู ต่างทำหน้าที่ปกป้องความปลอดภัย ช่วยชีวิต และพัฒนาเยาวชนรุ่นอนาคต ไม่แปลกที่เราจะเรียกพวกเขาเหล่านี้ว่า “วีรบุรุษ” คำ ๆ นี้สื่อถึงความแข็งแกร่งและการเสียสละ ซึ่งเห็นได้ชัดเจนในหน้าที่ประจำวันของพวกเขา

แม้ความรู้สึกเหล่านี้อาจจะเป็นเรื่องน่ายินดี ทว่าผลการวิจัยล่าสุดชี้ให้เห็นว่า การแปะป้าย “วีรบุรุษ” ให้บุคคลเหล่านั้นกลับเต็มไปด้วยข้อสันนิษฐานที่ไม่เป็นประโยชน์เกี่ยวกับความต้องการและความทะเยอทะยานส่วนตัวของคนเหล่านี้ คนส่วนใหญ่อาจคิดว่าเหล่าฮีโร่ไม่ค่อยใส่ใจกับเรื่องค่าตอบแทนที่ยุติธรรมสักเท่าไหร่ “นี่เป็นความเข้าใจผิดอย่างชัดเจนในด้านการใช้เหตุผลเชิงอนุมานและตรรกะ” แมทธิว สแตนลีย์ นักวิจัยหลังปริญญาเอกจากโรงเรียนธุรกิจฟูคัว แห่งมหาวิทยาลัยดุ๊ก สหรัฐอเมริกา กล่าว

ผลที่ตามมาในสถานที่ทำงานอาจร้ายแรง งานวิจัยของสแตนลีย์ชี้ให้เห็นว่า การยกย่องให้เป็น “วีรบุรุษ” อาจนำไปสู่การได้รับค่าตอบแทนที่น้อยลง และยังทำให้คนอื่น ๆ มองข้ามนโยบายที่ส่งผลต่อสภาพการทำงานที่แย่ลง “เราไม่ค่อยกังวลเกี่ยวกับการได้รับการปฏิบัติที่ไม่ดี หากคนที่ถูกเอารัดเอาเปรียบคือ ‘วีรบุรุษ'” สแตนลีย์กล่าว

ดาบสองคม

แรงบันดาลใจในการวิจัยของสแตนลีย์ มาจากเรื่องราวของบุคลากรทางการแพทย์ในช่วงแรกของการระบาดโรคโควิด-19 คนจำนวนมากในวงสังคมของเขา รวมถึงภรรยาของเขาเอง ต้องต่อสู้กับภาระงานที่หนักหน่วง และรู้สึกว่าไม่ได้รับการสนับสนุนอย่างที่พวกเขาต้องการ “นักการเมืองมักจะยกย่องพวกเขาด้วยแปะป้ายพวกเขาว่า ‘วีรบุรุษ’ เพื่อแสดงความชื่นชมและขอบคุณ แต่กลับให้ความรู้สึกว่างเปล่า” เขากล่าว

ในฐานะนักจิตวิทยา สแตนลีย์ เริ่มสงสัยว่า แนวคิดเรื่องการเป็นวีรบุรุษผู้เสียสละทำให้ความต้องการของพวกเขาถูกมองข้าม หากเป็นเช่นนั้น สิ่งนี้อาจส่งผลต่อสภาพแวดล้อมในหลายวิชาชีพ นอกเหนือจากวิชาชีพแพทย์ เขาทำงานร่วมกัน อารอน ซี เคย์ อาจารย์ประจำโรงเรียนธุรกิจฟูคัว เขาได้ออกแบบชุดการศึกษามากมายเพื่อสำรวจความคิดเห็นของผู้คนเกี่ยวกับวิชาชีพ “วีรบุรุษ” ผลลัพธ์ที่ได้คือ บทความวิจัยที่น่าสนใจอย่างยิ่งสองสามชิ้น ซึ่งชิ้นแรกได้รับการตีพิมพ์ในวารสารบุคลิกภาพและจิตวิทยาสังคม (Journal of Personality and Social Psychology) เมื่อปีที่แล้ว

ในการศึกษาหนึ่งพบว่า ยิ่งผู้ตอบแบบสอบถามรู้สึกว่า อาชีพครูเป็นผู้ให้มากเท่าไหร่ พวกเขายิ่งไม่ต่อต้านหากมีนโนบายในเชิงทฤษฎีเพื่อลดเงินเดือนครูลง

ในการศึกษาวิจัยเบื้องต้นสองชุด สแตนลีย์ และ เคย์ ยืนยันว่า ผู้คนทั่วไปมองทหารผ่านศึกเป็นวีรบุรุษมากกว่าพลเมืองชาวสหรัฐฯ โดยเฉลี่ย และสิ่งนี้เชื่อมโยงกับการรับรู้ถึงความเสียสละและการไม่เห็นแก่ตัว

“ผู้คนทั่วไปมองพวกเขาในแง่บวกอย่างน่าเหลือเชื่อ อยากได้พวกเขาเป็นเพื่อน เพื่อนร่วมงาน และเพื่อนบ้าน” สแตนลีย์ กล่าว “พวกเขาคือกลุ่มฮีโร่ตัวอย่าง”

ต่อมา นักจิตวิทยาทั้งสองคนศึกษาการรับรู้ของผู้คนเกี่ยวกับงานที่ทหารผ่านศึกควรมองหาหลังปลดประจำการ ในการทำแบบสอบถามต่าง ๆ ผู้เข้าร่วมทำแบบสอบถามดังกล่าวได้สันนิษฐานว่า ทหารผ่านศึกจะเหมาะสมกับบทบาทที่เกี่ยวข้องกับการบริการผู้อื่นมากกว่า เช่น นักระดมทุน พยาบาลฉุกเฉิน หรือผู้ช่วยพยาบาลดูแลผู้ป่วยที่บ้าน มากกว่าตำแหน่งที่มีเงินเดือนสูงซึ่งเกี่ยวข้องกับผลประโยชน์ส่วนตัวที่มากขึ้น เช่น ที่ปรึกษาทางการเงินส่วนบุคคลหรือ ตัวแทนบริษัทประกันภัย

สแตนลีย์และเคย์ยังพบผลลัพธ์ที่คล้ายคลึงกันมาก เมื่อผู้เข้าร่วมตอบแบบสอบถามเกี่ยวกับความเหมาะสมของทหารผ่านศึกกับองค์กรต่าง ๆ อย่างไร และก็เป็นไปตามคาด ที่ผู้เข้าร่วมวิจัยคิดว่า บุคลากรทางทหารจะเหมาะกับงานที่องค์การที่อยู่อาศัยเพื่อมนุษยชาติสากล (Habitat for Humanity) องค์กรการกุศลที่ช่วยสร้างบ้านให้กับครอบครัวรายได้น้อย มากกว่าธนาคารเพื่อการลงทุนระหว่างประเทศอย่างโกลด์แมน แซคส์ (Goldman Sachs) ที่สำคัญ นักวิจัยยังพบว่า การเสริมสร้างภาพลักษณ์ “วีรบุรุษ” ยิ่งส่งผลต่อแนวคิดนี้มากขึ้น ตัวอย่างเช่น เมื่อผู้เข้าร่วมวิจัยเห็นโลโก้ที่เขียนว่า “จ้างวีรบุรุษของเรา” อยู่ข้าง ๆ กับแบบสอบถาม พวกเขามีแนวโน้มที่จะสนับสนุนให้ทหารผ่านศึกทำงานการกุศลมากขึ้น

พวกเราอาจเคารพยกย่องอาชีพอย่าง ตำรวจหรือเจ้าหน้าที่ดับเพลิงว่า เป็น “วีรบุรุษ” ทว่า นี่กลับทำให้พวกเขามีรายได้ลดลงอย่างน่าขัน

แน่นอนว่า ทหารผ่านศึกบางคนอาจชอบงานเงินเดือนน้อย ที่ได้บริการผู้อื่น แต่รสนิยมของแต่ละคนย่อมแตกต่างกัน สแตนลีย์สันนิษฐานว่า แนวคิดที่อยู่เบื้องหลังเหล่านี้อาจ “ผลัก” ให้บุคคลเข้าสู่วิชาชีพที่ตรงกับภาพลักษณ์เสียสละอย่างไม่เป็นธรรม เราสามารถจินตนาการได้ง่าย ๆ ว่า ภาพลักษณ์วีรบุรุษ อาจส่งผลต่อคำแนะนำด้านอาชีพที่พวกเขาได้รับอย่างไร เช่น การตัดสินใจรับสมัครงานของนายจ้าง ซึ่งอาจส่งผลให้พวกเขามีโอกาสเข้าสู่สายงานเหล่านั้นมากกว่าอุตสาหกรรมอื่น ๆ

สุ่มเสี่ยงต่อการถูกเอาเปรียบ

บทความวิจัยฉบับที่สองของสแตนลีย์และเคย์ศึกษาผลกระทบของการยกย่องให้เป็น “วีรบุรุษ” ที่อาจส่งเสริมการเอาเปรียบแรงงานในสถานที่ทำงานในหลากหลายสาขาอาชีพ เช่น การสอน พยาบาล สังคมสงเคราะห์ และตำรวจ

ขั้นตอนแรก ผู้เข้าร่วมวิจัยได้รับคำถามให้ประเมินว่า คนทำงานทั่วไปในแต่ละอาชีพเป็นวีรบุรุษหรือไม่ โดยใช้ระดับการให้คะนะ 1 (ไม่ใช่อย่างแน่นอน) ถึง 7 (ใช่อย่างแน่นอน) จากนั้น พวกเขาต้องตัดสินว่า บุคคลเหล่านั้นมีแนวโน้มแค่ไหนที่จะอาสาทำงานพิเศษอีกหนึ่งวันโดยไม่ได้ค่าตอบแทนใด ๆ เป็นดังที่คาดการณ์ไว้ การตอบของผู้เข้าร่วมวิจัยมีความสัมพันธ์กัน อธิบายคือ เมื่อผู้เข้าร่วมวิจัยมองว่า งานใด ๆ ที่พิจารณาแล้วว่า เป็นงานที่ได้รับการยกย่องอย่างวีรบุรุษ พวกเขามีความคาดหวังสูงมากขึ้นที่คนงานเหล่านั้นจะยอมสละวันหยุดพักโดยไม่ได้รับค่าตอบแทน

การทดลองสุดท้ายของนักวิจัยศึกษาว่า ผู้เข้าร่วมจะคัดค้านนโยบายที่เป็นส่งผลกระทบต่อสิทธิของคนงานหรือไม่ ตัวอย่างเช่น ความเป็น “วีรบุรุษ” จะลดหรือเพิ่มความโกรธแค้นของผู้คนที่มีต่อข่าวการลดเงินเดือนครูหรือไม่

เพื่อค้นหาคำตอบ นักจิตวิทยาจัดทำข้อความที่อธิบายรายละเอียดเกี่ยวกับนโยบายการตัดงบประมาณโรงเรียน จากนั้น ขอให้พวกเขาแสดงทัศนคติในระดับคะแนนต่าง ๆ ตั้งแต่ 1 (คัดค้านอย่างยิ่ง) ถึง 7 (สนับสนุนอย่างยิ่ง) ในบางกรณี ข้อความนั้นมาพร้อมกับภาพการ์ตูนครูที่แต่งกายด้วยชุดซูเปอร์ฮีโร่ ในขณะที่บางกรณี พวกเขาเห็นเพียงข้อความธรรมดา

คุณอาจคิดว่า ความเคารพนับถือที่เรามีต่อบุคคลที่ได้รับการยกย่องให้เป็นวีรบุรุษนั้น จะทำให้ผู้ตอบแบบสอบถามไม่สนับสนุนการลดเงินเดือน ทว่า ความจริงกลับไม่เป็นเช่นนั้น

ผู้เข้าร่วมวิจัยแนวโน้มที่จะต่อต้านนโยบายดังกล่าวน้อยลงเมื่อเห็นภาพครูสวมชุดคลุมฮีโร่ เพราะว่าสิ่งเหล่านี้เชื่อมโยงกับการเสียสละเพื่อผู้อื่นอย่างไม่เห็นแก่ตัว

“มันเป็นเรื่องตลกร้ายอย่างเหี้ยมโหด” สแตนลีย์กล่าว “เพราะความเคารพบูชาของเรา ทำให้เรายอมรับกับการที่พวกเขาถูกปฏิบัติอย่างไม่ดี มากกว่า”

ความพูดไร้ค่า

ผลการวิจัยของสแตนลีย์สอดคล้องกับความคิดเห็นของ นิคกิ ครีดแลนด์ ผู้เชี่ยวชาญด้านการพยาบาลผู้ป่วยวิกฤต ที่มหาวิทยาลัยฮัลล์ สหราชอาณาจักร เธอโต้แย้งว่า บรรทัดฐานความเป็นวีรบุรุษสามารถบั่นทอนทักษะและการศึกษาของเพื่อนร่วมวิชาชีพ “[มันสื่อความหมายไปทางว่า] พวกเราทำงานนี้เพราะเรามีแรงบันดาลใจและความปรารถนาที่จะช่วยเหลือผู้อื่นโดยธรรมชาติ แต่สิ่งนี้ไม่ได้เป็นความจริงสำหรับวิชาชีพพยาบาลมากกว่าวิชาชีพอื่น ๆ” ครีดแลนด์ กล่าว

“และมันส่งผลกระทบเชิงลบเมื่อเราต้องการได้รับค่าตอบแทนที่เหมาะสมสำหรับทักษะและความเชี่ยวชาญที่เรามี”

ผลงานวิจัยชิ้นใหม่นี้ยังได้รับเสียงชื่นชมจากนักจิตวิทยาคนอื่น ๆ ด้วย แซปนา เชอไรอัน อาจารย์ประจำมหาวิทยาลัยวอชิงตันในซีแอตเทิล กล่าวว่า ผลลัพธ์เหล่านี้สอดคล้องกับงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับ “อคติเชิงบวก” เธอเปรียบเทียบมันกับแนวคิด “จนแต่มีความสุข” ที่มองว่าผู้มีรายได้น้อยใช้ชีวิตที่เรียบง่ายและมีความสุขมากกว่า ซึ่งอาจลดความกังวลของผู้คนเกี่ยวกับปัญหาความไม่เท่าเทียมกัน “เรามอบแง่คิดเชิงบวกให้กับผู้คน แล้วเราก็ลดคุณค่าพวกเขา” เชอไรอัน กล่าว

นาดาฟ ไคลน์ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ด้านพฤติกรรมองค์กร จากวิทยาเขตฟงแตนโบล ในประเทศฝรั่งเศส แย้งว่า เราต้องการการวิจัยเพิ่มเติมเพื่อแสดงให้เห็นว่า การยกย่องเป็นวีรบุรุษ ส่งผลต่อพฤติกรรมในโลกแห่งความเป็นจริง แม้ว่าเขาจะเห็นด้วยว่าเป็นไปได้ก็ตาม เช่นเดียวกับอคติอื่น ๆ สิ่งนี้เกิดขึ้นจากแนวโน้มของเราในการดึงข้อสรุปจาก “ความเข้าใจผู้อื่นอย่าวผิวเผิน” เขากล่าว “ผู้คนสามารถคาดการณ์ผิดพลาดจากข้อมูลเพียงเล็กน้อย” วิธีคิดแบบนี้พบได้ทั่วไปในกระบวนการคิดและการตัดสินใจของมนุษย์ และมันยากมากที่จะแก้ไข

วิธีแก้ไขที่ชัดเจนที่สุดอาจเป็นการลดละการแปะป้าย “วีรบุรุษ” ให้กับอาชีพใดอาชีพหนึ่ง แต่สแตนลีย์ไม่คิดว่าวิธีนี้จะทำได้จริง เขามองว่ามันถูกใช้กันอย่างแพร่หลายเพื่อแสดงความเคารพ จนยากที่จะโน้มน้าวให้ผู้คนเลิกใช้มัน

สแตนลีย์ คิดว่า คำตอบอาจอยู่ที่การปลูกฝังการรับรู้ที่มากขึ้นเกี่ยวกับเหตุผลหลายประการที่แตกต่างกัน ซึ่งใครบางคนอาจเลือกวิชาชีพ “วีรบุรุษ” นอกเหนือจากความปรารถนาที่จะช่วยเหลือผู้อื่น ตัวอย่างเช่น บางคนอาจเข้าร่วมกองทัพเพื่อรับการฝึกอบรมและการศึกษาเฉพาะทางที่มากับงาน ผลวิจัยของสแตนลีย์พบว่า การอธิบายแรงจูงใจเหล่านี้สามารถป้องกันผู้คนจากการทำการตัดสินใจเกี่ยวกับทางเลือกอาชีพในอนาคตของพวกเขาอย่างหยาบโลน “เราควรสอนสาธารณชนเกี่ยวกับสิ่งที่คนเหล่านี้ต้องการจริง ๆ เพื่อที่พวกเขาจะได้ไม่เอาแต่คิดจาก ‘ภาพล้อเลียนและแนวคิดเดิม ๆ'” เขากล่าว

ที่สุดแล้ว พวกเราทุกคนที่มีหลายแง่มุม มีความต้องการและความทะเยอทะยานที่หลากหลาย และการตระหนักรู้ถึงข้อเท็จจริงนี้ ไม่จำเป็นต้องบั่นทอนความเคารพและชื่นชมของเรามีต่อผู้คนที่คอยปกป้อง ดูแลความปลอดภัย และสุขภาพของเรา