Belastingaangifte 2023: zo gebruik je giften en kosten voor alimentatie als aftrekpost - plus: hoe het zit met kinderopvang

Sigmund / Unsplash.com

Over een paar weken is het weer zover: vanaf 1 maart kun je de aangifte voor de inkomstenbelasting van 2023 indienen. Dan is het natuurlijk handig als je optimaal gebruik kunt maken van eventuele aftrekposten.

Business Insider behandelt in een serie artikelen de belangrijkste aftrekposten voor de belastingaangifte. We trapten af met een overzicht van belangrijke deadlines en handig tips. Daarna gingen we in op aftrekbare zorgkosten en de vermogensbelasting in box 3.

In dit deel bespreken we aftrekposten zoals partneralimentatie en giften aan goede doelen. Want wie voor anderen zorgt, wordt hierin fiscaal ondersteund. Welke kosten voor familiezaken kun je zoal aftrekken van je inkomstenbelasting? Bekijk het overzicht hieronder.

Maximale aftrek voor partneralimentatie is 36,9%

Ben je uit elkaar gegaan, dan mag je de kosten voor partneralimentatie en andere onderhoudsverplichtingen aftrekken van je inkomen in box 1. Het is daarbij niet van belang of de regeling via de rechter of langs informele weg tot stand is gekomen, zolang deze maar door beide partijen is vastgelegd.

Val je in de hoogste schijf van de inkomstenbelasting (met een inkomen boven de 73.031 euro), dan mag je de betaalde alimentatie helaas niet aftrekken tegen het gebruikelijke tarief (49,5 procent), maar tegen 36,93 procent. Dat was over het fiscale jaar 2022 nog 40 procent.

In bepaalde situaties is ook een afkoopsom van alimentatie aan je ex-echtgenoot aftrekbaar.

Hoe zit dat met de eigen woning?

Woonde je ex-partner afgelopen jaar in het huis waarvan jij (mede)eigenaar was, dan mag je ook het eigenwoningforfait (een woonbelasting) dat jij hebt aangegeven voor (jouw deel van) het huis aftrekken als alimentatie.

Zijn jullie al langer dan twee jaar uit elkaar en ben je nog steeds mede-eigenaar van het huis? Dan moet je de waarde van jouw deel van de woning en de bijbehorende schuld aangeven in box 3 voor sparen en beleggen. In dat geval is toch een deel van het bedrag van het eigenwoningforfait als alimentatie aftrekbaar.

Deze kosten zijn niet aftrekbaar bij alimentatie

De kosten voor een advocaat en een juridische procedure om de alimentatie vast te stellen, aan te passen of stop te zetten zijn helaas níet aftrekbaar. Dat geldt ook voor pensioenrechten die jouw pensioenfonds direct uitkeert aan je ex-partner.

Partneralimentatie ontvangen? Dit moet je opgeven

Ben je de ontvangende partij, dan mag je de kosten die je hebt gemaakt om de alimentatie of afkoopsom te krijgen (of te houden) wél aftrekken. Denk hierbij niet alleen aan het honorarium van de advocaat, maar ook aan incassokosten, telefoonkosten, reiskosten en postzegels. Dit kan een aardige aftrekpost opleveren.

De ontvangen alimentatie moet je op je aangiftebiljet opgeven als inkomen, waarover je belasting moet betalen. Hieronder vallen ook ontvangen afkoopsommen van alimentatie, eigenwoningforfait of de huur die je ex-partner betaalt voor je huurwoning.

Houd er bij het vaststellen van het alimentatiebedrag wel rekening mee dat ontvangen alimentatie invloed kan hebben op eventuele toeslagen.

Kinderalimentatie is géén aftrekpost

Kinderalimentatie is fiscaal neutraal. Ontvang je kinderalimentatie, dan hoef je dat niet aan te geven. Je bent er dus ook geen belasting over verschuldigd.

Betaalde kinderalimentatie is evenmin aftrekbaar.

Kinderopvang: check je toeslagen

Wie zijn kind laat opvangen door een kinderdagverblijf of geregistreerde gastouder, heeft recht op kinderopvangtoeslag. Dit is geen aftrekpost, maar een fiscale tegemoetkoming.

De hoogte van dit bedrag hangt onder andere af van je inkomen, het afgenomen aantal opvanguren en het aantal kinderen dat wordt opgevangen.

Voor de uurprijs geldt wel een maximum. Dit bedrag hangt af van de opvangvorm. Gaat je kind naar:

• Een kinderdagverblijf, dan bedraagt de maximale uurprijs waarover je in 2023 een tegemoetkoming kreeg 8,97 euro.
• Voor gastouderopvang (zowel dagopvang als buitenschoolse opvang) bedraagt het maximale tarief 6,73 euro.
• Voor buitenschoolse opvang ligt de grens op 7,72 euro.

Vanwege de hoge inflatie in 2022 heeft de overheid voor het jaar 2023 echter een extra vergoeding toegekend. Die is gebaseerd op maximum uurprijzen van 9,12 euro voor dagopvang, 7,85 euro voor de buitenschoolse opvang en 6,85 euro voor de gastouderopvang. Heb je vorig jaar méér betaald dan deze maximumtarieven, dan is het bedrag boven die grens dus voor eigen rekening.

Opvang door een au pair valt buiten de kinderopvangtoeslag: deze kosten moet je volledig zelf betalen. Dit geldt ook voor tussenschoolse opvang en opvang door familie of vrienden.

Kindgebonden budget: extra steuntje in de rug

Wie minderjarige kinderen heeft en onder een bepaalde inkomens- en vermogensgrens zit, maakt aanspraak op het kindgebonden budget. Dat is een inkomensafhankelijke tegemoetkoming in de kosten voor de zorg voor de kinderen. De bedragen worden jaarlijks aangepast.

Heb je recht op kindgebonden budget, dan word je hier doorgaans automatisch over ingeseind door de Belastingdienst.

Inkomensafhankelijke combinatiekorting

Wie zijn baan combineert met de zorg voor jonge kinderen tot 13 jaar (je kind moet dus geboren zijn na 31 december 2010) heeft mogelijk recht op de inkomensafhankelijke combinatiekorting (IACK).

Om hiervoor in aanmerking te komen gelden wel diverse voorwaarden. Zo moet je inkomen in 2023 hoger zijn geweest dan 5.548 euro. Ook moet je alleenstaand zijn. Heb je wel een partner, dan moet jouw inkomen lager zijn dan dat van je partner.

Giften aan goede doelen: aftrekbaar boven een drempel

Giften aan goede doelen zijn fiscaal aftrekbaar van je inkomen in box 1. Val je in het hoogste tarief van de inkomstenbelasting, dan is de aftrek gemaximeerd op 36,93 procent.

Er geldt wel een niet-aftrekbare drempel. Alleen als alle giften die je in 2023 hebt gedaan minimaal 1 procent van je drempelinkomen bedroegen (met een minimum van 60 euro), mag je deze aftrekpost gebruiken. Elke euro die boven de drempel uitkomt is aftrekbaar.

Deze drempel geldt dus niet voor elke donatie afzonderlijk, maar voor alle giften aan goede doelen bij elkaar opgeteld.

Had je bijvoorbeeld vorig jaar een inkomen van 30.000 euro, dan moet je dus in totaal minimaal 300 euro hebben gedoneerd om een deel van de kosten af te kunnen trekken.

… maar wel tot een bovengrens

Donaties aftrekken kan helaas niet ongelimiteerd, want er geldt ook een bovengrens. Je mag niet meer aftrekken dan 10 procent van je drempelinkomen. Voor een inkomen van 30.000 euro is dat dus 3.000 euro.

Van een drempel of maximum is geen sprake als je een periodieke gift doet (zie verderop).

Doe je een gift aan een culturele organisatie, dan mag je bij de berekening deze gift met 25 procent verhogen, met een maximum van 1.250 euro per jaar.

Niet elk goed doel komt hiervoor in aanmerking voor aftrek

De Belastingdienst hanteert wel strenge eisen. Donaties zijn alleen aftrekbaar als het goede doel door de Belastingdienst officieel is erkend als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) en je in ruil voor je gift geen tegenprestatie hebt ontvangen.

Contributies aan de voetbal- of tennisclub en deelname aan een loterij zijn bijvoorbeeld niet aftrekbaar, maar de contributie aan een politieke partij wel.

Hier zie je of de goede doelen waaraan jij hebt gegeven een ANBI-status hebben.

Hoe pakt de fiscale aftrek voor giften concreet uit?

Stel, je had vorig jaar een inkomen van 30.000 euro en deed de volgende drie donaties:

• 200 euro aan het Van Gogh Museum in Amsterdam (een culturele ANBI)
• 200 euro aan het Wereld Natuur Fonds (erkende ANBI)
• 200 euro aan KWF Kankerbestrijding (erkende ANBI)

Het bruto aftrekbare bedrag aan giften is dan 650 euro:

• 250 euro voor het culturele goede doel (200 euro + 25 procent extra) en
• 400 euro voor de andere goede doelen.

Na aftrek van de drempel van 300 euro (1 procent van je inkomen van 30.000 euro) mag je 350 euro in mindering brengen op je inkomen.

Euro in de collectebus is niet aftrekbaar

De Belastingdienst eist wel dat je schriftelijke bewijsstukken van je donatie kunt overhandigen, zoals een bankafschrift of een kwitantie. Een euro die je in een collectebus hebt gegooid is dus niet aftrekbaar. Maar heb je de donatie gedaan via een mobiele pinautomaat, dan heb je wel een bewijs en mag je die gift dus wel opvoeren als aftrekpost.

Werk je als vrijwilliger bij een ANBI en zie je af van de vrijwilligersvergoeding, dan mag je deze gemiste vergoeding aftrekken als gift. Ook niet-gedeclareerde kosten die je als vrijwilliger voor het goede doel hebt gemaakt, mag je meetellen als gift.

Periodieke giften: geen drempel of maximum (nóg niet)

Je hebt niet te maken met een drempel en maximumaftrek voor periodieke giften aan een ANBI die minimaal vijf jaar worden gedaan. Je mag deze dus volledig aftrekken. Deze giften moeten wel schriftelijk worden vastgelegd. Dit hoeft niet bij een notaris; een schenkingsovereenkomst volstaat ook.

Ook donaties aan een vereniging zijn bij een periodieke gift onder voorwaarden aftrekbaar. Voor een gewone gift geldt dat dus niet. Wil je een vereniging steunen, dan kun je dus het best een periodieke gift doen, als je belastingvoordeel wil genieten.

Let wel op: vanaf 2023 is er wél een maximum gesteld aan periodieke giften: deze bedraagt 250.000 euro per jaar. Ben je vóór 4 oktober 2022 zo’n gift aangegaan, dan mag je deze nog tot 2027 volledig aftrekken van je inkomen in box 1.

Schenkingen: interessante vrijstellingen

Heb je een schenking ontvangen en ben je hierover belasting verschuldigd, dan moet je hierover apart aangifte doen. Dat staat los van de inkomstenbelasting, dus hier gaan we niet verder op in.

Wel willen we je er op wijzen dat voor schenkingen een belastingvrijstelling geldt. De hoogte hiervan hangt af van de relatie tussen schenker. Ook is er een verhoogde eenmalige schenking. Het is slim om je hier vooraf in te verdiepen als je geld wil schenken of een schenking gaat ontvangen.

Erven: eveneens een deel vrijgesteld

Ook de aangifte voor de erfbelasting staat los van de aangifte voor de inkomstenbelasting, dus daar besteden we hier geen verdere aandacht aan. Net als bij schenkingen heb je recht op een vrijstelling.

Wist je trouwens dat je de kosten voor een uitvaart of crematie mag aftrekken van de erfenis? Wel moet je van deze kosten eventuele uitkeringen van een uitvaartverzekering aftrekken.

Lees meer over aftrekposten voor de belastingaangifte 2023: