İhsan Yılmaz ‘Sinek Sarayı’ ‘Bit Palas’a karşı

İhsan Yılmaz

EDEBİYAT dünyasının son gündemi sonuçlanan bir intihal davası. Anadolu 1. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi gazeteci yazar Mine Kırıkkanat’ın 2021 yılında açtığı intihal davasını karara bağladı ve yazar Elif Şafak’ın ‘Bit Palas’ romanında Kırıkkanat’ın ‘Sinek Sarayı’ romanından intihal yaptığına hükmetti.

Mine Kırıkkanat önceki gün yaptığı açıklama ile 2021 yılında Elif Şafak’a ve yayıncı Doğan Kitap’a, ‘Bit Palas’ romanında kendi eseri ‘Sinek Sarayı’ndan intihal yapıldığı iddiasıyla açtığı davada lehine karar çıktığını duyurdu.

‘Sinek Sarayı’ ‘Bit Palas’a karşı

‘Sinek Sarayı’ ‘Bit Palas’a karşı

YÜZDE 5’LİK BÖLÜMÜ İNTİHAL

Karar istinaf süreci sonrası kesinleştiği takdirde, Elif Şafak’ın ‘Bit Palas’ romanının yeni basımı yapılamayacak, piyasada olan baskıları toplatılacak.

Mahkeme, ayrıca, kesinleşmesi halinde intihal kararının tirajı en yüksek 3 gazeteden birinde 1 ilanına, masrafın davalıdan alınmasına da hükmetti.

Ayrıca Elif Şafak’a 159 bin lira, kitabı yayımlayan Doğan Kitap’a ise 83 bin lira yasal faiziyle birlikte maddi tazminat ödemesi yapılmasına karar verdi.

Kararda, bilirkişinin incelemesi sonucunda, Kırıkkanat’ın kitabının yüzde 5’lik bölümünün intihal edildiği sonucuna vardığı vurgulandı:

“Elif Şafak’ın 2001’de ilk basımı yapılan ‘Bit Palas’ kitap isminde dahi ilk basımı 1990’da yapılan ‘Sinek Sarayı’ ile benzerliğinin olması, kitaptaki kurgulama, karakterler, mekân ve zaman birliği, olay örgüsüne bakıldığında esinlenmenin çok ötesinde Mine Kırıkkanat’ın Sinek Sarayı isimli kitabının adından ve içeriğinden fazlasıyla yararlandığı ve bu yararlanmanın intihal düzeyinde olduğu ve Mine Kırıkkanat’ın Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’ndan kaynaklı haklarının ihlal edildiği kabul edildi.”

‘Sinek Sarayı’ ‘Bit Palas’a karşı

NE HUKUKLA NE EDEBİYATLA İZAH EDİLEBİLİR

Elif Şafak’ın yayıncısı Doğan Kitap kararı bir üst mahkemeye taşıdıklarını, sonucun ne edebiyatla ne de hukukla izah edilebileceğini belirterek şu açıklamayı yaptı:

“Elif Şafak’ın bundan 22 yıl önce yayımlanan romanıyla ilgili Mine Kırıkkanat’ın kasıtlı bir şekilde ortaya attığı asılsız ve akıl dışı ‘intihal’ iddialarının, edebiyat konusunda yetkinliği belirsiz bir kişinin tartışmalı raporuna dayanarak kabul edilmesi hiçbir hukuki edebi ve vicdani kritere uymamaktadır.

Raporun dayandığı ‘sözcük benzerlikleri’ üstünden alınmış bu karar, ne yazık ki Türk edebiyatı ve sanatı adına korkunç bir tehlike içeriyor. ‘Sokak’, ‘kedi’, ‘apartman’, ‘çöp’ gibi kelimeler ve temalar kimsenin tekelinde değildir. Aksi takdirde her tür kelime benzerliği ve tematik yakınlık rahatlıkla dava konusu yapılabilir. Edebiyatın doğasını, yaratıcılığın ve düşünce özgürlüğünün ufkunu gözetmeden alınmış bu kararı edebiyat adına da kınıyoruz.”

GÜLÜNÇ VE CİDDİ DEĞİL

Mahkemenin aldığı intihal kararına edebiyat dünyasının usta yazar, eleştirmen ve editörlerinden de tepkiler geldi. Semih Gümüş ve Cem Akaş sosyal medya hesaplarından yaptıkları paylaşımlarla intihal iddialarını ciddiye almadıklarını yazdılar.

Semih Gümüş:

“Bugüne dek gördüğüm intihal iddialarının bu ülkedeki örneklerinin hiçbirinin ciddi olmadığını düşünüyorum. Edebiyat nedir, kurmaca nedir…

Bunları umursamayanlar hezeyanlarını birilerinin üstünden dindirmeye çalışabilir.”

Cem Akaş:

“Mine Hanım’ın Elif Hanım’la ilgili intihal iddiası ne yazık ki gülünç, edebiyat ve sanatın mantığına aykırı. Daha kötüsü daha önce yazıldı diye daha iyi olan kitabı yok mu edeceğiz ayrıca?”

ORHAN PAMUK’TAN REŞAT NURİ’YE İNTİHAL SUÇLAMALARI

DAVALAR açılmasa, mahkeme kararlarıyla tescillenmese de edebiyat dünyasında en sık yapılan suçlamaların başında geliyor intihal. Sözlük anlamıyla bir kişinin eserinde başka kişilerin ifade, buluş veya düşüncelerini kaynak göstermeksizin kendisine aitmiş gibi kullanması demek.

Fikir ve emek hırsızlığı kısaca. Ancak tanım geniş tutulduğunda, fikir ve buluş boyutuna kadar indirgendiğinde pek çok edebiyatçıyı, sanatçıyı suçlamak mümkün.

Peyami Safa’dan Necip Fazıl’a, Ahmet Hâşim’den Reşat Nuri’ye, hatta Yahya Kemal’e kadar pek çok ünlü şair ve yazarımız zaman zaman intihalle suçlanmıştı.

‘Sinek Sarayı’ ‘Bit Palas’a karşı

Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu romanı intihal değil, Leon Frapye’nin Taşra Muallimesi kitabından başarılı bir uyarlama olarak kabul edildi.

Orhan Pamuk’un ‘Beyaz Kale’si satır incelenmiş ve Don Pedro’nun ‘Zorunlu İstanbul Seyahati’ kitabıyla çok fazla benzerlik taşıdığı ileri sürülmüştü.

‘Sinek Sarayı’ ‘Bit Palas’a karşı

Reşat Nuri Güntekin