Het verhaal achter je kaas en melk: 'We krijgen te veel binnen'

Minder vliegen, minder vlees eten, minder rijden met diesel of benzine. Die onderwerpen komen vaak voorbij als het gaat om klimaatverandering. Maar ook zuivel speelt een rol. En wij Nederlanders houden wel van een glaasje melk, of blokje kaas. Moeten we minderen?

Om je maar meteen gerust te stellen: je hoeft echt niet vanaf vandaag te stoppen met een boterham kaas, of een bakje yoghurt bij het ontbijt. “Maar het is goed om je bewust te zijn van de voetafdruk van de producten die je eet”, zegt hoogleraar voeding, volksgezondheid en duurzaamheid Pieter van ‘t Veer van de Wageningen Universiteit.

172 gram melk per dag

Van ‘t Veer deed onderzoek naar zuivelconsumptie en de alternatieven. Hij concludeerde dat iemand die op één dag dierlijke zuivel inwisselt voor sojadrank, kokosmelk of andere plantaardige alternatieven, daarmee 16 procent uitstoot bespaart en bijna 10 liter water.

Hoeveel eiwit heb je nodig?

Gemiddeld hebben gezonde mensen per kilo 0,83 gram eiwit per dag nodig. Ongeveer 58 gram eiwit voor iemand van 70 kilo dus.

Om het iets inzichtelijker te maken: in een glas melk zit 8,5 gram eiwit, in een stuk rundvlees van 80 gram zit 23,8 gram eiwit. Hier kun je per product kijken wat erin zit.

Gemiddeld krijgen mannen tussen de 19 en 50 jaar oud 91 à 98 gram eiwit binnen. Vrouwen tussen de 19 en 50 jaar oud eten gemiddeld 68 à 72 gram eiwit.

Bron: Voedingscentrum

We consumeren dus wel flink wat meer zuivel dan we nodig hebben. Maar hoe zit het met de uitstoot? Welke soorten zuivel zorgen voor veel uitstoot, en welke minder?

Vooral kaas scoort hoog als het gaat om zuivel en de uitstoot van broeikasgassen. In onderstaand overzicht (bron: Poore & Nemecek) zie je welke producten het meest bijdragen aan de uitstoot. Rood vlees scoort hoog, maar kaas is toch al de derde op de lijst:

Voeding met vlees en zuivel veroorzaakt meer dan twee keer zoveel broeikasgasuitstoot als voeding zonder vlees en zuivel, concludeerde Van ‘t Veer. Maar we hoeven ons zuivelgebruik niet per se drastisch terug te brengen, zegt hij.

Melk in plaats van rundvlees, dat kan

“Minder vlees? ja, dat moet zeker. Rundvlees dan vooral”, zegt Van ‘t Veer. En volgens de hoogleraar kan melk een goede vervanger zijn van rundvlees. “Het gaat dan om de inname van hoogwaardige eiwitten. Die zitten in melk.”

Als je inderdaad minder rundvlees eet, en wat meer melk drinkt, dan zorg je ook weer voor een minder grote impact op het klimaat. Want zoals je hierboven ziet, is rundvlees het product met de grootste voetafdruk.

Je kunt uiteraard ook leven zonder melk, dat bewijzen bijvoorbeeld de veganisten in ons land, zegt ook van ‘t Veer. “Maar dat vraagt wel aandacht en kennis. Plantaardig kan het zeker, dan moet je goed kijken welk eiwit goed verteerbaar is. Je moet kijken naar verstandige combinaties.”

Vervanging voor melk

Combinaties zijn belangrijk, maar ook hoeveelheid. Want van plantaardige eiwitten moet je 30 procent meer binnenkrijgen dan van de dierlijke variant, zei voedingsdeskundige Suzan Tuinier eerder tegen RTL Nieuws. Ze worden minder goed door het lichaam opgenomen.

Tuinier: “Kies je voor een plantaardige variant van melk dan is sojadrank de beste keuze. In de dranken met haver en kokos die ook veel verkocht worden, zit eigenlijk heel weinig eiwit.”

Expert duurzaam eten Paulien van der Geest van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal stelt dat van al het eten dat we thuis consumeren, vlees en zuivel de grootste vervuilers zijn als het gaat om klimaat. “Daar kun je dus grote stappen maken.”

Maar ze wijst ook naar de gezondheid. “We gebruiken te veel zuivel. Daar komen risico’s bij kijken. Dusdanig dat de Gezondheidsraad onlangs met een onderzoek kwam en zei: de meeste mensen kunnen beter vegetarisch eten.”

‘Neem geen kaas in plaats van kip’

Van der Geest stelt net als Van ‘t Veer dat zuivel ook gezond kan zijn, maar met mate. Ook heeft ze een boodschap voor mensen die iets willen doen om het gebruik terug te dringen: “Kijk wat je ervoor in de plaats neemt. Kip in plaats van kaas heeft voor de uitstoot bijvoorbeeld weinig zin, vervangen met peulvruchten zet meer zoden aan de dijk.”

Vaak draait het bij mensen om bewustwording, zegt Van der Geest. “Probeer het gewoon eens een dagje. Misschien krijg je er een uitgebreidere keuken van.”