Στη Βουλή οι νέοι κανόνες για εξυπηρέτηση των φορολογούμενων - Διαφάνεια και μείωση γραφειοκρατίας

Στη Βουλή οι νέοι κανόνες για εξυπηρέτηση των φορολογούμενων – Διαφάνεια και μείωση γραφειοκρατίας

Κατατίθεται στη Βουλή το σχέδιο νόμου για την αναμόρφωση του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, μετά και την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης.

Το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει μια σειρά από παρεμβάσεις που εκσυγχρονίζουν το φορολογικό σύστημα της χώρας, αξιοποιούν τις νέες τεχνολογίες και ενισχύουν τη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ Πολιτείας και πολίτη για τα φορολογικά ζητήματα.

Περιλαμβάνει επίσης και ορισμένες τεχνικού χαρακτήρα διευθετήσεις σχετικά με τις ρυθμίσεις οφειλών και τον εξορθολογισμό των κανόνων, που αφορούν στην ενδεχόμενη απώλειά τους στο μέλλον, αλλά και την πρόβλεψη για μείωση έως 50% των προστίμων σε περίπτωση που οι φορολογούμενοι δεν αμφισβητούν το αποτέλεσμα των ελέγχων και αποδέχονται τον επιπλέον φόρο που τους έχει προσδιοριστεί.

Μεταξύ άλλων, περιλαμβάνεται και η εφαρμογή, ήδη από εφέτος, της σημαντικής μεταρρύθμισης για την απαλλαγή 1 εκατομμυρίου φορολογουμένων, που έχουν εισοδήματα αποκλειστικά από μισθούς και συντάξεις, από την υποχρέωση υποβολής φορολογικής δήλωσης.

Στις περιπτώσεις αυτές η φορολογική δήλωση θα συντάσσεται αυτόματα από την ΑΑΔΕ και θα οριστικοποιείται επίσης αυτόματα, ενώ ο φορολογούμενος θα έχει τη δυνατότητα να διατυπώσει αντιρρήσεις εντός της προθεσμίας υποβολής των φορολογικών δηλώσεων.

Ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, δήλωσε: «Με τον νέο Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας κλείνουμε εκκρεμότητες δεκαετιών και κάνουμε σημαντικά βήματα στην ενίσχυση της διαφάνειας ως προς την επαφή και τις συναλλαγές του πολίτη με τις φορολογικές αρχές. Σύμμαχός μας είναι οι σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες που επιτρέπουν την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών και των επιχειρήσεων από την μια και την πιο αποτελεσματική λειτουργία της φορολογικής διοίκησης από την άλλη».

Ο Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Χάρης Θεοχάρης, δήλωσε: «Καίρια και κομβικής σημασίας είναι η εκ βάθρων αναθεώρηση του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας. Πρώτα διότι απαλλάσσει τους φορολογούμενους πολίτες από περιττές γραφειοκρατικές πράξεις, ενώ εκμηδενίζει την ανασφάλεια σχετικά με την εξέλιξη των ρυθμίσεων για τυχόν οφειλές. Εκατομμύρια συναλλαγές με την ΑΑΔΕ θα εκτελούνται στο εξής πιο απλά, πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά. Με τον νέο ΚΦΔ πραγματοποιούμε ένα ακόμη αποφασιστικό βήμα, στην κατεύθυνση του εξορθολογισμού και της φορολογικής δικαιοσύνης».

Ο Διοικητής της ΑΑΔΕ, Γιώργος Πιτσιλής, δήλωσε: «Σήμερα, γίνεται ένα πολύ σημαντικό βήμα εκσυγχρονισμού των φορολογικών διαδικασιών, στην κατεύθυνση της ολικής ψηφιοποίησης των λειτουργιών της ΑΑΔΕ, της αύξησης της αποτελεσματικότητας των ελεγκτικών και εισπρακτικών διαδικασιών και, ταυτόχρονα, της ενίσχυσης των κανόνων διαφάνειας και χρηστής διοίκησης στη δράση των υπηρεσιών της ΑΑΔΕ. Η ψηφιακή επικοινωνία με τους πολίτες, η θέσπιση χρονικών περιορισμών στη διενέργεια των ελέγχων και, ταυτόχρονα, ένα συνεκτικό και διαφανές σύστημα αποδοχής των αποτελεσμάτων του φορολογικού ελέγχου αποτελούν σημαντικές τομές, που εδραιώνουν τη σχέση εμπιστοσύνης με τους πολίτες και το κοινωνικό σύνολο».

Αναλυτικά, οι βασικές διατάξεις του νομοσχεδίου περιλαμβάνουν τα εξής:

1) Προσυμπληρωμένες φορολογικές δηλώσεις

Η διαδικασία σύνταξης και υποβολής φορολογικών δηλώσεων πρακτικά καταργείται για τους φορολογούμενους που έχουν εισοδήματα αποκλειστικά από μισθούς και συντάξεις (υπολογίζονται σε 1 εκατομμύριο πολίτες). Η φορολογική δήλωση προσυμπληρώνεται αυτόματα από την ΑΑΔΕ και οριστικοποιείται επίσης αυτόματα αν ο φορολογούμενος δεν την τροποποιήσει, υποβάλλοντας αντιρρήσεις εντός της προθεσμίας υποβολής των φορολογικών δηλώσεων. Σήμερα εφαρμόζεται μόνο η προσυμπλήρωση των εισοδημάτων από μισθούς και συντάξεις, αλλά δεν ισχύει η αυτόματη οριστικοποίηση της δήλωσης.

2) Κατάργηση υποχρέωσης προσκόμισης βιβλίων

Οι φορολογούμενοι που τηρούν βιβλία με βάση το απλογραφικό λογιστικό σύστημα (κυρίως επιτηδευματίες και μικρές επιχειρήσεις) απαλλάσσονται από την υποχρέωση να προσκομίζουν τα λογιστικά τους αρχεία στη φορολογική διοίκηση, εφόσον όλα τα σχετικά στοιχεία (έσοδα – έξοδα) διαβιβάζονται στην πλατφόρμα myDATA. Το προηγούμενο καθεστώς προβλέπει πρόστιμο ύψους 2.500 ευρώ για τη μη προσκόμιση των βιβλίων.

Περαιτέρω η προθεσμία για την παροχή των πληροφοριών, που ζητά η ΑΑΔΕ από τους φορολογούμενους, αυξάνεται από 5 σε 10 ημέρες.

3) Ψηφιοποίηση διαδικασιών – Κατάργηση αλληλογραφίας από και προς την ΑΑΔΕ

-Καταργείται η έγχαρτη αλληλογραφία μεταξύ φορολογικής διοίκησης και φορολογούμενων. Η επικοινωνία τους θα γίνεται αποκλειστικά με ψηφιακά μέσα (με ανάρτηση στο σύστημα Taxis και προσωπική ηλεκτρονική ειδοποίηση μέσω e-mail). Όλα τα έγγραφα θα κοινοποιούνται με την ανάρτησή τους στο λογαριασμό που διαθέτει κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο στο πληροφοριακό σύστημα της ΑΑΔΕ. Ο φορολογούμενος θα λαμβάνει μια ειδοποίηση στο ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο και θα εισέρχεται στο πληροφοριακό σύστημα με τους κωδικούς του για να λάβει γνώση του εγγράφου. Σημειώνεται πως η διαδικασία αυτή εφαρμόζεται ήδη για μια σειρά ειδοποιήσεων της ΑΑΔΕ προς τον φορολογούμενο (π.χ. όταν εξοφλείται μια δόση της φορολογίας εισοδήματος η ΑΑΔΕ στέλνει email στον φορολογούμενο με το οποίο τον ειδοποιεί να μπει στο πληροφοριακό σύστημα για να «κατεβάσει» την απόδειξη πληρωμής της δόσης). Η επικοινωνία με τις «κλασικές» μεθόδους (επιστολές, επιδόσεις κλπ.) θα γίνεται μόνο κατ’ εξαίρεση, σε πολύ ειδικές περιπτώσεις.

Το βασικό όφελος από την ψηφιοποίηση των διαδικασιών, πέρα από την επιτάχυνσή τους, είναι η ακριβής αποτύπωσή τους, με αποτέλεσμα

να μην μπορούν να αμφισβητηθούν δικαστικά ο χρόνος, η μορφή

και το περιεχόμενο της επικοινωνίας, αποφορτίζοντας παράλληλα και τα Δικαστήρια.

– Η τήρηση όλων των αρχείων της Φορολογικής Διοίκησης θα πρέπει να γίνεται και ψηφιακά ενώ ψηφιοποιείται παράλληλα το έγχαρτο αρχείο της ΑΑΔΕ που περιλαμβάνει τα έγγραφα που εκδίδει και λαμβάνει.

4) Γρηγορότερα η έκδοση φορολογικής ενημερότητας

Υιοθετείται η διαλειτουργικότητα μεταξύ των φορέων του Δημοσίου ώστε η ΑΑΔΕ να ενημερώνεται για την ύπαρξη ή μη ληξιπρόθεσμων οφειλών του πολίτη και αντίστοιχα να χορηγεί ή μη το πιστοποιητικό φορολογικής ενημερότητας. Πρακτικά, με τη ρύθμιση αυτή κυρίως οι ΟΤΑ αλλά και άλλοι φορείς του Δημοσίου θα επικοινωνούν με την ΑΑΔΕ μόνο ηλεκτρονικά (αντί των επιστολών που ανταλλάσσουν σήμερα), είτε για την απαγόρευση απόδοσης της ενημερότητας είτε για την άρση της απαγόρευσης αυτής. Έτσι, αντιμετωπίζονται περιπτώσεις π.χ. που ο φορολογούμενος έχει εξοφλήσει οφειλές προς το Δήμο αλλά δεν μπορεί να πάρει φορολογική ενημερότητα επειδή η ΑΑΔΕ δεν έχει ενημερωθεί για την εξόφληση.

5) Συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο για τους φορολογικούς ελέγχους

Τίθεται ανώτατο χρονικό όριο για την ολοκλήρωση του φορολογικού ελέγχου, κατ’ αρχήν ένα έτος από την κοινοποίηση της εντολής ελέγχου με δυνατότητα παράτασης για 6 μήνες αν εν τω μεταξύ έχει ξεκινήσει ο έλεγχος και άλλους 6 μήνες με την προϋπόθεση αν κατά το διάστημα αυτό είναι εφικτή η ολοκλήρωση του ελέγχου. Μόνο αν από τον μέχρι τότε έλεγχο προκύψει ένδειξη ποινικώς κολάσιμης φοροδιαφυγής, κατά τους ειδικότερους όρους του άρθρου 79, περί αδικήματος φοροδιαφυγής, επιτρέπεται, με απόφαση του Διοικητή παράταση της διάρκειας του ελέγχου για 8 ακόμη μήνες. Τονίζεται, πως σήμερα δεν υπάρχει πρόβλεψη για την μέγιστη διάρκεια του ελέγχου, η οποία προσδιορίζεται από τους εκάστοτε υπαλλήλους που τον διενεργούν. Μετά το πέρας των παραπάνω προθεσμιών δεν επιτρέπεται νέος έλεγχος για το ίδιο αντικείμενο.

Αποσαφηνίζονται επίσης οι έννοιες του μερικού, πλήρους, επιτόπιου ή απομακρυσμένου ελέγχου.

6) Eνδιάμεσος προσδιορισμός φόρου

Θεσπίζεται η δυνατότητα του ενδιάμεσου προσδιορισμού φόρου, στις περιπτώσεις που συντρέχει συνδυασμός κριτηρίων από τα οποία προκύπτει άμεσος και επικείμενος κίνδυνος φοροδιαφυγής (π.χ. εποχικές νεοσυσταθείσες επιχειρήσεις, ή όταν υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις ότι ο φορολογούμενος σκοπεύει να εγκαταλείψει τη χώρα). Σήμερα, υπάρχει σε ισχύ σχετική διάταξη για προληπτικό προσδιορισμό του φόρου, η οποία όμως πρακτικά δεν εφαρμόζεται, καθώς αφορά μόνο περιπτώσεις όπου υπάρχει ένδειξη φυγής από τη χώρα. Τώρα πλέον, η διάταξη γίνεται πιο συγκεκριμένη και αποτελεσματική ως προς την εφαρμογή της. Η δυνατότητα του ενδιάμεσου προσδιορισμού φόρου κρίθηκε απαραίτητη από την ΑΑΔΕ καθώς παρατηρείται συχνά το φαινόμενο εποχικές νεοσυσταθείσες επιχειρήσεις να λειτουργούν για λίγο χρονικό διάστημα και να κλείνουν από την μια μέρα στην άλλη χωρίς να αποδίδουν ούτε ένα ευρώ φόρο.

7) Παραγραφή

Η κοινοποίηση της πράξης προσδιορισμού φόρου πρέπει να γίνει μέσα στην πενταετία που προβλέπεται για την παραγραφή. Μέχρι τώρα αρκούσε μέσα στην πενταετία να έχει γίνει μόνο η έκδοση της πράξης ενώ στο εξής θα πρέπει να έχει γίνει και η κοινοποίησή της στον φορολογούμενο.

8) Διευθέτηση ρυθμίσεων προς την φορολογική διοίκηση και εξορθολογισμός κανόνων που αφορά την τυχόν απώλεια τους

Παρέχεται η δυνατότητα διευθέτησης ρυθμίσεων οφειλών που είχαν πρακτικά χαθεί προς τη φορολογική διοίκηση, με την αποπληρωμή των εκπρόθεσμων δόσεων, όσες και αν είναι αυτές, μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου. Οι ρυθμίσεις αυτές υπολογίζονται σε περίπου 230.000. Σε περίπτωση που έχει ήδη καταβληθεί μέρος των ανωτέρω δόσεων, τότε οι φορολογούμενοι αρκεί να αποπληρώσουν το υπόλοιπο ποσό προκειμένου να αναβιώσουν τη ρύθμιση. Σημειώνεται πως προκειμένου να αποφευχθεί η απώλεια των ανωτέρω ρυθμίσεων, η φορολογική διοίκηση θα προβεί κατά προτεραιότητα στην πίστωση στις δόσεις αυτών των ποσών που προέρχονται από επιστροφές φόρων ή από παρακρατήσεις λόγω έκδοσης αποδεικτικού ενημερότητας. Τονίζεται ωστόσο πως η παραπάνω διευθέτηση ΔΕΝ αφορά ρυθμίσεις που έχουν απολεσθεί με πράξη του Προϊσταμένου ΔΟΥ.

Επιπρόσθετα, με το σχέδιο νόμου εξορθολογίζονται οι κανόνες που αφορούν στην απώλεια των ρυθμίσεων. Σήμερα, η μη υποβολή των προβλεπόμενων δηλώσεων φόρου εισοδήματος και ΦΠΑ ή η καθυστέρηση υποβολής τους ακόμη και για μία ημέρα έχει ως συνέπεια την απώλεια των ρυθμίσεων για άλλες οφειλές. Το ίδιο ισχύει και για τυχόν νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές, που, εάν δημιουργηθούν για έστω και μια ημέρα, συνεπάγονται απώλεια της ρύθμισης. Με τις προβλέψεις του σχεδίου νόμου, δίνεται η δυνατότητα πληρωμής των παραπάνω και η τακτοποίηση των οφειλών που δεν περιλαμβάνονται στη ρύθμιση εντός 3 μηνών προκειμένου να αποφευχθεί η απώλεια της ρύθμισης. Πιο αναλυτικά, με το νέο σύστημα οι φορολογούμενοι θα μπορούν να διατηρήσουν τις ρυθμίσεις οφειλών τους εφόσον:

• Έχουν υποβάλει τις ανωτέρω δηλώσεις εντός 3 μηνών από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής τους. Εάν η προθεσμία έχει παρέλθει μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2023, μπορούν να υποβάλουν 5 μήνες μετά, δηλαδή μέχρι 31 Μαΐου 2024.
• Έχουν εξοφλήσει ή ρυθμίσει τις νέες οφειλές τους σε χρονικό διάστημα 3 μηνών από την πάροδο της προθεσμίας καταβολής τους.

9) Μείωση έως 50% των προστίμων σε περίπτωση μη αμφισβήτησης της οφειλής που προκύπτει έπειτα από φορολογικό έλεγχο

Δίνεται η δυνατότητα μείωσης έως 50% προστίμων που αφορούν οφειλή που προέκυψε έπειτα από φορολογικό έλεγχο και η οποία δεν αμφισβητείται από τον πολίτη ή την επιχείρηση. Όσο νωρίτερα αναγνωριστεί η οφειλή τόσο μεγαλύτερη μείωση προστίμων μπορεί να επιτευχθεί. Συγκεκριμένα:

(α) Το πρόστιμο μειώνεται έως και 50% εάν γίνει αποδοχή της κύριας οφειλής φόρου και υποβολή σχετικής δήλωσης μέχρι και 10 ημέρες μετά την κοινοποίηση προσωρινού διορθωτικού προσδιορισμού φόρου. Σήμερα ισχύει μείωση προστίμου κατά 40% για φόρο εισοδήματος και ΦΠΑ, αν υποβληθεί η δήλωση προ της κοινοποίησης διορθωτικού προσδιορισμού και η συνολική οφειλή (κύριος φόρος, αναλογικό πρόστιμο και τόκοι) εξοφληθεί σε 30 ημέρες από την υποβολή της αρχικής εκπρόθεσμης ή τροποποιητικής.

(β) Το πρόστιμο μειώνεται έως και 40% εάν γίνει αποδοχή της κύριας οφειλής φόρου μετά την κοινοποίηση οριστικού διορθωτικού προσδιορισμού φόρου αλλά πριν την προσφυγή στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ).

(γ) Το πρόστιμο μειώνεται έως και 30% εάν γίνει αποδοχή της κύριας οφειλής φόρου προ της υποβολής προσφυγής σε αρμόδιο διοικητικό δικαστήριο.

(δ) Το πρόστιμο μειώνεται έως και 25% εάν γίνει αποδοχή της κύριας οφειλής φόρου προ της έναρξης συζήτησης ενώπιον αρμόδιου δικαστηρίου.

Μετά τη μείωση του προστίμου θα πρέπει το 25% της συνολικής οφειλής να καταβληθεί μέσα σε 3 ημέρες από την αποδοχή της σχετικής αίτησης που θα γίνει ηλεκτρονικά μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας, η ενεργοποίηση της οποίας αναμένεται την 1 Οκτωβρίου 2024.

Η συνολική οφειλή, μετά τη μείωση μπορεί να εξοφληθεί σε έως και 12 μηνιαίες δόσεις.

10) Δυνατότητα υποβολής εκπρόθεσμης τροποποιητικής δήλωσης έως και την 10^η ημέρα από την κοινοποίηση του προσωρινού διορθωτικού προσδιορισμού

Προς διευκόλυνση των πολιτών και των επιχειρήσεων που υποβάλλουν κάθε χρόνο φορολογικές δηλώσεις, παρέχεται η δυνατότητα υποβολής εκπρόθεσμης αρχικής ή τροποποιητικής δήλωσης έως και τη 10^η ημέρα από την κοινοποίηση προσωρινού διορθωτικού προσδιορισμού φόρου. Σήμερα αυτό που ισχύει είναι η δυνατότητα υποβολής τους μέχρι την ημέρα κοινοποίησης του προσωρινού διορθωτικού προσδιορισμού φόρου.

11) Ειδικές διατάξεις που αφορούν στην εγγυητική ευθύνη του Δημοσίου

Τέλος, στο σχέδιο νόμου περιλαμβάνονται άρθρα που αφορούν στη ρύθμιση επιμέρους ζητημάτων κατάπτωσης εγγυήσεων δανείων που είχαν χορηγηθεί στο παρελθόν με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου. Συγκεκριμένα:

• διασφαλίζεται η ισχύς της εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου σε περιπτώσεις που υπήρξε κάποιας μορφής διαδοχή μεταξύ πιστωτικών ιδρυμάτων με συνέπεια την απώλεια δικαιολογητικών των φακέλων,
• παρέχονται διευκρινίσεις ως προς το τι θεωρείται «ολοσχερής ρευστοποίηση ληφθεισών εξασφαλίσεων» και σε ποιο στάδιο ενεργοποιείται η εγγυητική ευθύνη του δημοσίου
• διευκρινίζονται οι υποχρεώσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων σχετικά με την υποχρέωση εξεύρεσης των νόμιμων κληρονόμων σε περιπτώσεις θανάτου δανειολήπτη.
• Ξεκαθαρίζονται μια σειρά από ζητήματα που αφορούν στην εγγυητική ευθύνη του Δημοσίου σε περίπτωση υπαγωγής του δανειολήπτη στο νόμο 3869/2010, μετά και από πρόσφατη νομολογία του Αρείου Πάγου, αλλά και στις περιπτώσεις του εξωδικαστικού συμβιβασμού.
• Τέλος, επιλύεται ερμηνευτικό ζήτημα που είχε ανακύψει σχετικά με τη μη υποχρέωση εγγραφής υποθήκης ή προσημείωσης επί δανειοδοτούμενων ακινήτων αποκλειστικά εντός του χρονικού διαστήματος 7ης Οκτωβρίου 2004 και 29ης Ιουλίου 2005 και για δάνεια που έλαβαν παλλινοστούντες ομογενείς.

Μέσω των ανωτέρω διατάξεων πρόκειται να διευκολυνθεί η εξέταση πληθώρας αιτημάτων, να ενισχυθεί η ασφάλεια δικαίου, ενώ αναμένεται να μειωθούν σημαντικά οι περιπτώσεις προσφυγής στη δικαιοσύνη είτε εκ μέρους των πιστωτικών ιδρυμάτων, είτε εκ μέρους του Ελληνικού Δημοσίου με σημαντική ελάφρυνση της διαδικασίας.