พบเมืองโบราณขนาดยักษ์ซ่อนตัวอยู่ในป่าแอมะซอน

มีการค้นพบเมืองโบราณขนาดยักษ์ในป่าแอมะซอน ที่ถูกปกคลุมไปด้วยพืชพันธุ์ที่อุดมสมบูรณ์มานานหลายพันปี

เมืองโบราณแห่งนี้ถูกค้นพบในภูมิภาคอูปาโน (Upano) ทางตะวันออกของเอกวาดอร์ ประกอบด้วยบ้านและลานกว้าง เชื่อมต่อด้วยเครือข่ายถนนและลำคลอง

พื้นที่จุดนี้อยู่บริเวณเชิงภูเขาไฟ ทำให้มีผืนดินที่อุดมสมบูรณ์ แต่ก็อาจเป็นภูเขาไฟระเบิดที่ทำลายชุมชนโบราณแห่งนี้อีกด้วย

การค้นพบเมืองแห่งนี้ ได้เปลี่ยนความเข้าใจเดิมเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ของผู้คนที่อาศัยอยู่ในป่าแอมะซอน เพราะแต่เดิมเรามองว่าประชาชนในเมืองต่าง ๆ ในแถบที่ราบสูงของอเมริกาใต้ อย่างมาชูปิกชูในเปรู มีชีวิตอยู่แบบร่อนเร่พเนจร เปลี่ยนที่ตั้งถิ่นฐานไปเรื่อย ๆ หรือไม่ก็เป็นเพียงถิ่นอาศัยขนาดเล็กในป่าแอมะซอน

“เมืองโบราณแห่งนี้เก่าแก่กว่าจุดอื่น ๆ ที่เราเคยพบในแอมะซอน ปกติแล้ว เราจะมีแนวคิดเรื่องอารยธรรมที่มียุโรปเป็นศูนย์กลาง แต่การค้นพบนี้ได้เปลี่ยนแนวคิดของเราเกี่ยวกับวัฒนธรรมและอารยธรรม” ศาสตราจารย์สตีเฟน รอสเตน ผู้อำนวยการฝ่ายตรวจสอบ ศูนย์แห่งชาติว่าด้วยการวิจัยทางวิทยาศาสตร์ในฝรั่งเศส และเป็นผู้นำทีมค้นหา อธิบาย

“มันเปลี่ยนมุมมองต่อวัฒนธรรมแอมะซอน จากภาพจำเดิมว่า ผู้คนไม่สวมเสื้อผ้า อาศัยอยู่ตามกระท่อม และผืนดินที่เกิดจากการถางป่า แต่เมืองโบราณแห่งนี้ ชี้ให้เห็นว่า ผู้คนในแถบนี้อาศัยอยู่ในลักษณะชุมชนเมือง” อองตวน โดริสัน ผู้ร่วมเขียนงานวิจัย กล่าว

เมืองแห่งนี้สร้างขึ้นเมื่อราว 2,500 ปีก่อน โดยนักโบราณคดีเชื่อว่า มีประชาชนอาศัยอยู่ในเมืองนี้จนถึงเมื่อ 1,000 ปีก่อน แต่ยังเป็นการยากที่จะประเมินได้อย่างแม่นยำว่า มีประชาชนอาศัยอยู่มากแค่ไหน ซึ่งนักวิทยาศาสตร์ชี้ว่า น่าจะมีอย่างน้อยหลักหมื่นถึงหลักแสนคน

นักโบราณคดีได้ใช้การขุดค้นทางโบราณคดีภาคพื้นดิน ด้วยการสำรวจพื้นที่กว้าง 300 ตารางกิโลเมตรด้วยอุปกรณ์เลเซอร์เซนเซอร์ตรวจจับวัถตุติดตั้งบนเครื่องบินสแกนพื้นที่ เพื่อระบุที่ตั้งของซากของเมืองโบราณที่ซุกตัวอยู่ใต้ต้นไม้ที่หนาแน่น

ภาพจำลองภาพถ่ายที่ได้จากการใช้เทคโนโลยีไลดาร์ เผยให้เห็นซากที่อยู่อาศัยบนผืนดินด้านล่าง

เทคโนโลยีไลดาร์ (LiDAR) ได้ค้นพบฐานสี่เหลี่ยมจำนวน 6,000 แห่ง แต่ละแห่งมีความยาว 20 เมตร กว้าง 10 เมตร และสูง 2-3 เมตร

ฐานเหล่านี้จำนวน 3-6 แห่ง เรียงตัวอยู่รอบจัตุรัสตรงกลางที่ก็มีฐานสูงขึ้นมาเช่นกัน

นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่า ฐานเหล่านี้คือ บ้านคน และบางแห่งก็ถูกสร้างขึ้นเพื่อพิธีกรรมบางอย่าง

การสร้างฐานเหล่านี้ ผู้คนในสมัยนั้นใช้วิธีขุดเข้าไปใต้เนินเขา แล้วสร้างฐานดินขึ้นมาเหนือเนินแห่งนั้น

สิ่งที่น่าสนใจอีกอย่าง คือ เครือข่ายถนนและทางเท้าแนวตรงยาว ที่เชื่อมต่อฐานต่าง ๆ เหล่านี้ ถนนบางเส้นมีความยาวถึง 25 กิโลเมตร โดย ดร.โดริสัน ระบุว่า ถนนเหล่านี้ถือเป็นจุดที่น่าตื่นตาตื่นใจที่สุดของงานวิจัยนี้

“เครือข่ายถนนแห่งนี้มันซับซ้อนมาก มันขยายครอบคลุมพื้นที่ขนาดใหญ่ และเชื่อมต่อทุกอย่างเข้าด้วยกัน” เขากล่าว และเขายังเชื่อว่า สิ่งปลูกสร้างเหล่านี้บางแห่ง มีความนัยแฝงที่ทรงพลัง บางทีอาจจะเชื่อมโยงกับพิธีกรรมทางความเชื่อ

นักวิทยาศาสตร์ยังตรวจพบทางน้ำที่มีร่องน้ำอยู่ 2 ฟาก ซึ่งเชื่อว่า เป็นลำคลองสำหรับการบริหารจัดการน้ำในภูมิภาค แต่ร่องน้ำบางจุดก็ดูเหมือนเป็นสัญญาณว่า เมืองแห่งนี้เผชิญภัยคุกคาม เพราะร่องน้ำบางแห่งปิดกั้นทางเข้าไปยังถิ่นอาศัย ซึ่งอาจเป็นหลักฐานถึงการสร้างแนวกั้นน้ำเพื่อป้องกันภัยคุกคามจากคนอื่น

นักวิจัยพบหลักฐานถึงเมืองโบราณแห่งนี้เมื่อทศวรรษที่ 1970 แต่นี่ถือเป็นครั้งแรกที่มีการสำรวจอย่างครอบคลุม ซึ่งใช้เวลานานถึง 25 ปี

ผลการสำรวจทำให้นักวิทยาศาสตร์ค้นพบสังคมขนาดใหญ่ที่มีความสลับซับซ้อน และอาจจะมีขนาดใหญ่มากกว่าชนเผ่ามายันในเม็กซิโก และอเมริกากลางเสียอีก

“มันเหมือนคุณค้นพบอารยธรรมใหม่เหมือนชาวมายา แต่เป็นอารยธรรมที่มีสถาปัตยกรรมที่แตกต่างออกไป ทั้งการใช้ผืนดินและเซรามิก” โฮเซ อิริอาเต ศาสตราจารย์ด้านโบราณคดี มหาวิทยาลัยเอ็กซิเตอร์ กล่าว แต่เขาไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการวิจัยนี้

เขาอธิบายต่อว่า สิ่งปลูกสร้างที่ค้นพบยังมีคุณลักษณะ “เฉพาะตัว” ในภูมิภาคอเมริกาใต้ ยกตัวอย่าง ฐานทรงแปดเหลี่ยมและสี่เหลี่ยมที่จัดเรียงอยู่ด้วยกัน

จากหลักฐานต่าง ๆ ที่ค้นพบยังแสดงให้เห็นถึงสังคมที่มีการจัดระเบียบเป็นอย่างดี และเชื่อมโยงกันผ่านถนนที่เชื่อมต่อถิ่นอาศัยต่าง ๆ เข้าด้วยกัน

สิ่งที่เรายังไม่รู้คือ ผู้คนที่อาศัยอยู่ในเมืองโบราณแห่งนี้เป็นอย่างไร และสภาพสังคมอยู่กันแบบไหน แต่ก็มีการค้นพบหลุมและเตาไฟอยู่ในฐานที่เชื่อว่าเป็นบ้านคน รวมถึงไฟ, หินบดพืช และเมล็ดพันธุ์ที่ถูกเผา

จึงเชื่อได้ว่า ผู้คนที่อาศัยอยู่แถบบนี้ในสมัยนั้นจะเน้นที่การเกษตรกรรมเป็นหลัก ทานอาหารจำพวกธัญพืชและมันฝรั่งหวาน รวมถึงอาจจะดื่ม “ชิชา” ซึ่งเป็นเบียร์หวานประเภทหนึ่งด้วย

ศ.รอสเตน เล่าว่า ตอนเริ่มอาชีพนี้ มีหลายคนเตือนเขาไม่ให้ทำวิจัยนี้ เพราะนักวิทยาศาสตร์เชื่อว่า ไม่มีกลุ่มคนโบราณใด ๆ อาศัยอยู่ในแอมะซอน

“แต่ผมหัวดื้อมาก ผมเดินหน้าวิจัยต่อไป ตอนนี้ ผมต้องยอมรับว่า ผมมีความสุขนะที่ได้ค้นพบสิ่งยิ่งใหญ่แบบนี้” เขากล่าว

ขั้นตอนต่อไปสำหรับทีมวิจัยชุดนี้ คือการสร้างความเข้าใจถึงสิ่งปลูกสร้างอื่น ๆ ในพื้นที่ 300 ตารางกิโลเมตร ที่ยังรอการสำรวจ