Μία Κυριακή στο Αγκίστρι, στο ησυχαστήριο του Αργοσαρωνικού

Μπαίνοντας στο φέρι για το Αγκίστρι, αναρωτήθηκα πόσοι από τους επιβάτες που ξεκινούσαν μαζί μας από το λιμάνι του Πειραιά είχαν τον ίδιο προορισμό με εμάς και πόσοι θα κατέβαιναν λίγο νωρίτερα, στην Αίγινα. Κοιτάζω τα πρόσωπα των ανθρώπων γύρω μου που λιάζονται στο κατάστρωμα, αυτή την Κυριακή στα τέλη του Μάρτη. Πολύ λίγοι είναι τουρίστες, οι περισσότεροι είναι Αθηναίοι που ίσως αναθεώρησαν τις προτεραιότητές τους μετά τα πρόσφατα διαδοχικά τριήμερα και αποφάσισαν να δώσουν παράταση στην ξεγνοιασιά. Η Αίγινα έχει τα πάντα, μαγαζιά, κτίρια, είναι πόλη, μου λένε δύο μεσήλικες φίλοι, σταματώντας προς στιγμήν την πολιτική τους συζήτηση. Γιατί να πας, παιδί μου, στο Αγκίστρι;.

Προχωρώντας δυτικά προς την Απόνησο, θα συναντήσετε μέσα στο δάσος άλογα τοπικού συλλόγου ιππασίας. (Φωτογραφίες: Στέλιος Παπαρδέλας)

Το πλοίο πράγματι σχεδόν αδειάζει στο λιμάνι της Αίγινας, στο κατάστρωμα έχουν μείνει μια ντουζίνα άνθρωποι όλοι κι όλοι, που αγναντεύουν στο βάθος το μικρό νησάκι που ξεπροβάλλει καταπράσινο, τυλιγμένο στο βαθύ μπλε. Δύο νεαροί Ρώσοι με έντονες φαβορίτες και χαρακτηριστική προφορά στα αγγλικά τους, ο Βλαντιμίρ και ο Γιεβγκένι, ψηφιακοί νομάδες και ταγμένοι φυσιολάτρες, μου εξηγούν πως τα πράσινα δάση και το βραχώδες περιβάλλον του νησιού τούς τράβηξαν αυτή την Κυριακή μέχρι εδώ. Στο κατάστρωμα υπάρχουν ζευγαράκια και μόνιμοι θαμώνες που καταφεύγουν συχνά στο κοντινό τους ησυχαστήριο. Η Χριστίνα, 36 ετών, επισκέπτεται συνεχώς το Αγκίστρι από φοιτήτρια και δηλώνει ερωτευμένη με αυτό. Φέτος έκανε εκεί Χριστούγεννα. Ήμασταν τέσσερις επισκέπτες όλοι κι όλοι, μου λέει. Οι υπόλοιποι ήταν μόνιμοι κάτοικοι. Δεν ξεπερνούν τους 700. Την απόφαση για τη σημερινή βόλτα την πήρε με τη φίλη της τελευταία στιγμή. Αυτή είναι η μαγεία του νησιού. Μπορείς να βρεθείς τόσο γρήγορα σε μια ήσυχη παραλία στο πουθενά. Είναι ιδανικό γιατί σε μία ώρα είσαι εκεί. Είναι κατάφυτο, αν το περπατήσεις και δεν πας εκεί που πηγαίνουν όλοι, θα βρεις τρομερά μέρη, μικρούς κολπίσκους όπου μπορείς αν θέλεις να είσαι μόνος. Ησυχία, φύση και ομορφιά δίπλα στην Αθήνα, δεν είναι τρομερό;, καταλήγει η Χριστίνα ενώ φτάνουμε στο λιμάνι της Σκάλας.

Ένα νησί που αλλάζει

Με έκταση περίπου δώδεκα τετραγωνικά χιλιόμετρα, το Αγκίστρι έχει τέσσερις οικισμούς. Από τη μία πλευρά βρίσκεται η Σκάλα και λίγο πιο ψηλά το Μετόχι, ενώ από την άλλη μεριά, προς τα δυτικά, βρίσκεται το Μεγαλοχώρι και στη συνέχεια ο παλιός οικισμός των Λιμεναρίων, που εποικίστηκε πριν από αιώνες σε μια προσπάθεια των πρώτων κατοίκων να αποφύγουν τις πειρατικές επιδρομές. Μπορεί κανείς να διασχίσει πολύ εύκολα το νησί μέσα σε λίγα λεπτά με ένα ποδήλατο – θα βρείτε εύκολα ένα προς ενοικίαση φτάνοντας στο νησί.

Στο Μεγαλοχώρι, κατηφορίζοντας για το λιμάνι, που δημιουργήθηκε το 2006, συναντά κανείς μερικά παλιότερα κτίρια γύρω από την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής.

Το Αγκίστρι παλιότερα ήταν προορισμός πολλών φίλων του ελεύθερου κάμπινγκ – τώρα πια απαγορεύεται. Έτσι άλλαξε ο χαρακτήρας του νησιού και το επιθετικό τουριστικό κύμα των τελευταίων χρόνων μοιάζει να μεταμορφώνει την όψη του. Το Αγκίστρι παραμένει στη σκιά της Αίγινας, αλλά δεν είναι πια το ίδιο. Πέρα από τους λίγους φιλήσυχους, εναλλακτικούς, πλέον θα έρθουν εδώ οικογένειες από την Αθήνα που αντί για την Άνδρο, τη Σύρο ή την Τζια θα επιλέξουν μια πιο οικονομική λύση, αλλά και τουρίστες ή ακόμα και ψηφιακοί νομάδες που θα ψάξουν ένα διαμέρισμα για κάποιους μήνες, προκειμένου να ζήσουν την πιο απλή, αλλά ακόμη ελκυστική εκδοχή του ελληνικού θερινού ονείρου.

Πέρα από τους λίγους φιλήσυχους, εναλλακτικούς, πλέον θα έρθουν εδώ οικογένειες από την Αθήνα αλλά και τουρίστες και ψηφιακοί νομάδες που θα ψάξουν διαμέρισμα για κάποιους μήνες.

Την πρώτη φορά που επισκέφτηκα το νησί πριν από χρόνια, θυμάμαι ότι μου είχαν κάνει εντύπωση τα παγόνια. Κάποιος τα έφερε, αυτά πολλαπλασιάστηκαν και βρήκαν τον χώρο που τους αναλογούσε στο Μετόχι. Το κράξιμό τους ακουγόταν ξαφνικά στη μέση της ημέρας, ενίοτε τρύπωναν στις αυλές, έτρωγαν στα κλεφτά το φαγητό που άφηναν οι κάτοικοι για τις γάτες και, αν τα πλησίαζες, έτρεχαν πανικόβλητα. Σε αποζημίωνε όμως το όμορφο γαλαζοπράσινο χρώμα στα φτερά τους.

Αποφασίσαμε να αφήσουμε την αναζήτησή τους για αργότερα και, έχοντας πια πίσω μας τη Σκάλα, επισκεπτόμαστε τη φημισμένη ταβέρνα Alkyoni.

Το ταξίδι με το φέρι για το Αγκίστρι διαρκεί περίπου μιάμιση ώρα.

Ο Νίκος, ο νεαρός ιδιοκτήτης της, μας καλωσορίζει προσφέροντάς μας μούσμουλα. Μαζί με την ταβέρνα έχει και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Ήταν αναπόφευκτο να γίνει, λέει για την έκρηξη των επισκεπτών τα τελευταία χρόνια. Πριν από 15-20 χρόνια το νησί δεν είχε τίποτα, υπήρχαν δέκα μαγαζιά, μόνο πράσινο, καθόλου υποδομές. Τώρα, όπως μου εξηγεί, το Αγκίστρι βρίσκεται σε οριακό σημείο, αναζητά την ταυτότητά του τη στιγμή που αρχίζουν να ξεπροβάλλουν ξενοδοχεία και εστιατόρια. Πλέον όλοι δουλεύουν στον τουρισμό. Το νησί έχει πολύ περισσότερο κόσμο από όσο μπορεί να αντέξει. Ευτυχώς κρατιέται ακόμη η φύση, που είναι το βασικό για μένα, λέει. Η σεζόν έχει πια αλλάξει. Παλιά, στα μέσα Σεπτεμβρίου το Αγκίστρι ήταν ένα νησί-φάντασμα. Τώρα γίνεται γνωστό στους ξένους και η σεζόν διευρύνεται. Οι ξένοι έρχονται για περισσότερο διάστημα, οι Έλληνες το έχουν δει σαν το νησί του Σαββατοκύριακου. Παρόλο που είναι μικρό, αξίζει να μείνεις παραπάνω.

Στον παλιό οικισμό των Λιμεναρίων.

Σε μια μικρή ακτή, λίγο μετά την Alkyoni, μια παρέα νεαρών Ισπανών που ζουν στην Αθήνα λιάζεται ακούγοντας μουσική. Μας παροτρύνουν να συνεχίσουμε και να πάρουμε το μονοπάτι για τη Χαλικιάδα, τη δημοφιλή παραλία με τα γαλαζοπράσινα νερά που είναι και αγαπημένο σημείο γυμνιστών. Σε λίγα λεπτά η ακτή εμφανίζεται μέσα από τα πεύκα. Μόνο λίγοι απολαμβάνουν την ησυχία κάτω από τα απότομα βράχια και βουτάνε με άνεση στην κρύα ακόμη θάλασσα.

Εδώ δεν έχει ρολόι

Σταματάμε στην ταβέρνα του Κυρ Γιώργη, ο ιδιοκτήτης της οποίας είναι από τους μόνιμους κατοίκους του νησιού. Ο κυρ Γιώργης μάς υποδέχεται με φραπέ, τσιγάρο και έντεχνα στο ραδιόφωνο – στην πραγματικότητα λέγεται Χρήστος Λογοθέτης, αλλά έχει συνηθίσει που εδώ και είκοσι χρόνια οι πελάτες τον φωνάζουν με το όνομα του πεθερού του, ο οποίος και άνοιξε το μαγαζί το 1980. Δεν τους διορθώνω, δεν θέλω να τους χαλάσω χατίρι, λέει. Είναι γέννημα-θρέμμα Αγκιστριώτης. Όσες φορές πηγαίνει στην Αθήνα σκέφτεται πότε θα γυρίσει πίσω.

Περνώντας την Alkyoni θα βρείτε στα αριστερά σας μια μικρή παραλία.

Εδώ δεν υπάρχει ρολόι ή κινητό, λέει. Αυτό το νησί είναι παράδεισος, αν και έχει τις δυσκολίες του. Ένας άνθρωπος που ζει και τον χειμώνα εδώ είναι εξαρτημένος σε αρκετά πράγματα από την Αίγινα. Και τράπεζα να θες, θα πρέπει να πας εκεί, σημειώνει. Παρατηρεί και αυτός την αύξηση των τουριστών. Κάθε χρονιά, λέει, είναι και περισσότεροι. Είναι κοντινός προορισμός και πολλοί έρχονται για μονοήμερη. Σου λέει ο άλλος, εκεί που θα πάω στο Καβούρι και στη Γλυφάδα σε μία ώρα, καλύτερα να είμαι σε ένα νησί. Το Αγκίστρι έχει μέλλον, αρκεί να το εκμεταλλευτούμε σωστά, όχι ως προς την ανοικοδόμησή του, αλλά προς την τουριστική εξέλιξή του, να μη βλέπουμε μόνο πορτοφόλια.

Διασχίζουμε το νησί και ακολουθώντας έναν δρόμο παράλληλο με τη θάλασσα, φτάνουμε στο Μεγαλοχώρι. Στη διαδρομή παρατηρούμε να γίνονται διάφορες εργασίες: κάποιοι επιδιορθώνουν έπιπλα για τα ενοικιαζόμενά τους, άλλοι καθαρίζουν κοτέτσια, άλλοι βάφουν βάρκες αφήνοντάς τες να στεγνώσουν στον ήλιο. Το λιμάνι του Μεγαλοχωρίου φτιάχτηκε το 2006, για να αποσυμφορήσει αυτό της Σκάλας. Σήμερα εκεί φτάνουν τα δελφίνια, μέσα σε πενήντα λεπτά από τον Πειραιά, και οι κάτοικοι του χωριού δένουν τις βάρκες τους. Ο Μπάμπης, που βάφει τη δικιά του, ετοιμάζεται να υποδεχθεί και πάλι τους τουρίστες που διψούν για καταδύσεις.

Στην άκρη του Μεγαλοχωρίου βρίσκεται και η ταβέρνα της Ανδριάνας Κοτζιά, μιας Πειραιώτισσας που μένει πια μόνιμα εδώ.

Στην άκρη του Μεγαλοχωρίου βρίσκεται και η ταβέρνα της Ανδριάνας Κοτζιά, μιας Πειραιώτισσας που μένει πια μόνιμα εδώ. Δουλεύει το μαγαζί μαζί με την οικογένειά της και τη στιγμή που φτάνουμε, βλέπουμε λίγους πελάτες να τρώνε ψάρια κάτω από τον ήλιο. Είμαστε σαν τους Φουρτουνάκηδες και τους Βροντάκηδες, λέει γελώντας όταν τη ρωτάω για τη σχέση των χωριών. Υπάρχει μια κόντρα. Παλιά οι επισκέπτες κατέβαιναν στη Σκάλα με το φέρι και ρωτούσαν τι είναι εδώ. “Τίποτα”, τους έλεγαν, “έχουν αρνιά και γουρούνια, μην πάτε”. Το νησί, σύμφωνα με την Ανδριάνα, έχει αναπτυχθεί πολύ τα τελευταία 30 χρόνια. Πάμε μπροστά. Και οι επιχειρήσεις έχουν αναβαθμιστεί. Οι προσδοκίες της για τη φετινή χρονιά είναι μεγάλες. Προσπαθούμε όσο μπορούμε να ψωνίζουμε από το νησί.

Η εκκλησία της Αγίας Κυριακής στα Λιμενάρια.

Οι τιμές των προϊόντων είναι τουλάχιστον 30-40% πάνω σε σχέση με την Αθήνα, αλλά στηρίζουμε τις τοπικές επιχειρήσεις με όποιον τρόπο μπορούμε. Αναφέρει επίσης κάτι που δεν περιμέναμε να ακούσουμε: το νησί έχει κυκλοφοριακό πρόβλημα. Για ένα νησί με περίμετρο μόλις επτά χιλιόμετρα, υπάρχουν πάρα πολλά αυτοκίνητα. Για να μειωθούν, πρέπει να φτιαχτεί συγκοινωνία. Υπάρχουν μόνο δύο ταξί και ένα λεωφορείο.

Πέρασμα στα δυτικά

Το Αγκίστρι δεν έχει κλασική κυκλαδίτικη ομορφιά, ούτε κάποια ξεχωριστή παράδοση που θα σε συνεπάρει ή έθιμα που θα προσδώσουν ενδιαφέροντα στοιχεία φολκλόρ. Έχει όμως τη δική του γοητεία και έχει επίσης, όσο πηγαίνεις δυτικά, μια κινηματογραφική ομορφιά Άγριας Δύσης. Οι συστάδες των θάμνων πληθαίνουν, το έδαφος απλώνεται, βράχια ξεπροβάλλουν από το πουθενά και άλογα σε κοιτούν με απορία. Πού και πού σε χαιρετά κανένας κάτοικος που πάει με το μηχανάκι ή το ποδήλατό του για μερεμέτια ή ψάρεμα, ίσως κανένας τουρίστας που βαδίζει με το σακίδιό του κάτω από τον ήλιο.

Το Αγκίστρι δεν έχει κλασική κυκλαδίτικη ομορφιά. Έχει όμως τη δική του γοητεία και έχει επίσης, όσο πηγαίνεις δυτικά, μια κινηματογραφική ομορφιά Άγριας Δύσης.

Προσεγγίζοντας την παραλία της Δρακονέρας, την πιο διάσημη της δυτικής πλευράς, βλέπουμε πως κάποιοι έχουν πιάσει τις λίγες κρυμμένες θέσεις πίσω από τα βράχια. Μερικά ποδήλατα στα δέντρα μαρτυρούν πως υπάρχουν κι άλλοι. Ένα παιδί πετάει στο βάθος της αμμουδιάς χαρταετό, επαναλαμβάνοντας με εμφανή ενθουσιασμό τον θρίαμβο της Καθαράς Δευτέρας. Συνεχίζοντας τον δρόμο μας, φτάνουμε στα Λιμενάρια, ένα χωριό με 60 κατοίκους, με παλιά, όμορφα σπιτάκια που είναι εμφανώς ταλαιπωρημένα από το πέρασμα του χρόνου.

Επισκευές πριν από τους καλοκαιρινούς μήνες.

Η εκκλησία της Αγίας Κυριακής είναι το ένα τοπόσημο της περιοχής, το άλλο είναι η ταβέρνα του κυρίου Νίκου. Εδώ θα βρεις κυρίως μαγειρευτά: μοσχάρι, κατσίκι, χοιρινό, λεμονάτο αλλά και λαδερά της κατσαρόλας. Λίγοι επισκέπτες θα περάσουν από τα Λιμενάρια, αφού δεν υπάρχουν ξενοδοχεία και άμεση πρόσβαση στη θάλασσα – με εξαίρεση τη Μαρίζα, μια προβλήτα ιδανική για βουτιές. Στον τοίχο της ταβέρνας, που δεν έχει ανοίξει ακόμα για τη σεζόν, κρέμεται μια φωτογραφία από το μαγαζί πριν από 40 χρόνια. Τότε υπήρχε ό,τι φαντάζεσαι, στα ράφια είχαμε κάθε λογής πράγματα, θυμάται ο κ. Νίκος. Είναι γεννημένος εδώ. Δεν φεύγω, πάνε τώρα 55 χρόνια. Μπορεί να ετοιμάζεται να ανοίξει και φέτος, όμως μου αναφέρει πως υπάρχουν δυσκολίες για τους εστιάτορες. Όσο περνούν τα χρόνια, τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο ζόρικα, λέει. Πολλοί σκεφτόμαστε να τα παρατήσουμε. Θα πρέπει να ανεβάσουμε τα πράγματα στα ύψη με αυτά που ζητάνε.

Τα δίτροχα είναι δημοφιλής τρόπος μετακίνησης στο νησί.

Καταλήγουμε στην Απόνησο, το γαλάζιο διαμάντι που περιμένει τους επισκέπτες στο τέρμα του Αγκιστρίου. Ένα μικρό ιδιωτικό νησάκι ενώνεται μέσω μιας γέφυρας με την απέναντι στεριά και σχηματίζει ένα λιμανάκι με καθαρά νερά, τριγυρισμένο από βράχια. Υπάρχει και μια ψαροταβέρνα, η μοναδική της περιοχής. Στεκόμαστε μπροστά της όταν ακούγεται ο παφλασμός κάποιου που αποφάσισε να βουτήξει στη θάλασσα. Το ρολόι είναι το μόνο που μας κάνει να αντισταθούμε στην επιθυμία να βουτήξουμε κι εμείς. Σε λίγα λεπτά το φέρι φεύγει και γνωρίζουμε πως, αν το χάσουμε, δεν έχουμε άλλη επιλογή παρά να περάσουμε τη νύχτα εδώ. Στο λιμάνι της Σκάλας ο κόσμος μπαίνει στο πλοίο. Οι περισσότεροι ήταν μαζί μας και στο πρωινό δρομολόγιο, κάποιοι άλλοι έμειναν πίσω, ίσως αφέθηκαν να ξεχαστούν σε κάποια παραλία. Με λίγο κόκκινα πρόσωπα, εμείς επιστρέφουμε στην καθημερινότητά μας, αφήνοντας πίσω μια όμορφη μέρα στο νησί, παρά το ότι ξεχάσαμε να ψάξουμε τα παγόνια.