Consumenten bezorgd over gezondheidsrisico’s ultrabewerkt voedsel

Consumenten bezorgd over gezondheidsrisico’s ultrabewerkt voedsel

Wetenschappers en voedingsdeskundigen discussiëren al jaren over de gevaren van ultrabewerkt voedsel (ultra-processed food, of UPF). Het perspectief van de consument ontbrak nog. Consumenten vinden het lastig om in te schatten wat ultrabewerkt is en hebben behoefte aan duidelijkheid van gezondheidsautoriteiten, blijkt uit de nieuwste bevindingen van de EIT Food Consumer Observatory.

Ultra-processed food is momenteel een zeer omstreden onderwerp. De definitie is gebaseerd op de NOVA-classificatie en omvat de bekende ‘junkfood’ zoals energiedrankjes en frisdrank, gefrituurd voedsel en chocoladerepen. Maar het zijn niet alleen de voor de hand liggende ‘verdachten’ zoals kant-en-klaarmaaltijden; zelfs schijnbaar gezondere opties zoals (sommige) vegan kazen en vleesvervangers behoren tot de categorie van ultrabewerkte voedingsmiddelen. Deze voedingsmiddelen bevatten kunstmatige ingrediënten zoals eiwitisolaten, emulgatoren en andere additieven.

UPF worden gezien als schadelijk voor de gezondheid

Uit het onderzoek bleek dat Europese consumenten zich ongemakkelijk voelen over de gevolgen die ultrabewerkte voedingsmiddelen voor hun gezondheid zouden kunnen hebben. De meerderheid van de respondenten maakt zich zorgen over de mogelijke gezondheidsrisico’s van deze producten. De meerderheid gelooft ook dat sterk bewerkte voedingsmiddelen bijdragen aan obesitas, diabetes en andere leefstijlgerelateerde gezondheidsproblemen.

Het blijkt dat een gebrek aan kennis over voedselbewerking bijdraagt aan de onzekerheid van consumenten bij het maken van weloverwogen keuzes. Velen zijn onzeker over de bewerkingsniveaus van verschillende voedingsmiddelen en overschatten of onderschatten de mate van bewerking. Ter illustratie. Een meerderheid (61%) van de consumenten identificeerde energiedrankjes correct als ultrabewerkt, maar er waren veel minder die veganistische kaas (34%) en chocoladerepen (22%) tot dezelfde (correcte) categorie rekenden. Als gevolg hiervan onderschatten veel consumenten waarschijnlijk de hoeveelheid ultrabewerkt voedsel die ze eten.

Interesse in plantaardige vervangers bedreigd door UPF-zorgen

Door meer dan de helft van de respondenten worden plantaardige vervangers gezien als sterk bewerkte voedingsmiddelen. Iets meer dan de helft van de Europese consumenten eet liever geen plantaardige vervangers omdat ze ultrabewerkte voedingsmiddelen willen vermijden. Veganisten en vegetariërs zijn minder geneigd om plantaardige alternatieven om deze reden te vermijden.

Consumenten die meer bekend zijn met traditionele plantaardige vervangers, zoals tempeh en tofu, zullen deze minder snel als ultrabewerkt classificeren. Consumenten die minder bekend zijn met deze producten zijn echter meer geneigd om ze als ultrabewerkt te classificeren, net zoals ze dat doen met plantaardige vleesvervangers.

Het verminderen van de consumptie van UPF staat niet op het menu

Ondanks de bezorgdheid over de gezondheidsrisico’s van sterk bewerkte voedingsmiddelen, zien de meeste consumenten zichzelf de hoeveelheden die ze ervan eten niet verminderen. In plaats daarvan hopen ze een balans te vinden door te proberen meer zelfgemaakt voedsel te eten en sterk bewerkt voedsel te beperken tot wanneer het als ‘noodzakelijk’ wordt gezien.

Wanneer is ultrabewerkt voedsel precies gewenst? Vaak op momenten dat er behoefte is aan eten dat snel en makkelijk gegeten kan worden (of helemaal geen bereiding vereist), of wanneer men op zoek is naar een betaalbare voedselkeuze. Maar voor veel consumenten zijn ultrabewerkte voedingsmiddelen ook een traktatie, voedsel dat lekkerder is dan zelfgemaakt eten, dat plezier en comfort biedt. Of het zijn snacks en soorten maaltijden die gekoppeld zijn aan sociale gelegenheden en gezelligheid.

Behoefte aan duidelijkheid van gezondheidsautoriteiten

Het rapport laat zien dat consumenten beter willen begrijpen wat ultrabewerkt voedsel is en hoe het hun gezondheid beïnvloedt. Gezondheidsinstellingen moeten nadenken over hoe te communiceren over wat voedselbewerking betekent, hoe het eruit kan zien en welke effecten het kan hebben op de gezondheid (als die er zijn). Ook moeten gezondheidsinstellingen duidelijk maken of plantaardige vervangers UPF zijn en of dit van belang is voor de algehele gezondheid.

Over het onderzoek

Het onderzoek, het eerste grootschalige Europese consumentenonderzoek over dit onderwerp, bestond uit een kwantitatief onderzoek onder 10.000 deelnemers uit 17 landen, en een kwalitatief deel met behulp van het Citizen Participation Forum, EIT Food’s eigen Europese online community. In totaal deden 89 Europese consumenten mee aan dit deel.

Over EIT Food’s Consumer Observatory

EIT Food’s Consumer Observatory is een Europese kennisbank die de transformatie van voedselsystemen stimuleert, door consumenteninzichten te bieden over de agrofoodsector. Het initiatief wordt mogelijk gemaakt door EIT Food, ‘s werelds grootste en meest dynamische voedselinnovatie community. Het Nederlandse onderzoeksbureau Future of Food Institute is een van de partners van de Consumer Obervatory.

Lees meer over Future of Food Institute, de Consumer Observatory and EIT Food. Download het gratis rapport hier (in het Engels).

In Wat is …? gaan we met bekende en minder bekende mensen op zoek naar wat hen motiveert om te ontdekken of we elkaar van daaruit weer kunnen vinden. Waarom we dit doen lees je in De ontdekking van de ander. Bekijk ook de introductie tot de gezondreeks of het overzicht van de serie Wat is gezond? met de drie thema’s Wat is gezondheid?, Wat is gezonde voeding? en Wat is ultrabewerkt voedsel?