Το τρίγωνο Ρωσίας, Κίνας, Ιράν και οι κίνδυνοι για την οικονομία της Δύσης
Το τρίγωνο Ρωσίας, Κίνας, Ιράν και οι κίνδυνοι για την οικονομία της Δύσης
Οι γεωπολιτικές ισορροπίες που δημιουργήθηκαν επί Ψυχρού Πολέμου, έμοιαζαν να φθίνουν μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 και την ένταξη της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) τον Δεκέμβριο του 2001. Η Δύση είχε την ψευδαίσθηση πως η Ανατολή θα αφομοίωνε τις ατομικές ελευθερίες μαζί με τον καπιταλισμό. Σήμερα πια οι διαχωρισμοί του ανεπτυγμένου κόσμου με το τρίγωνο Ρωσία-Κίνα-Ιράν γίνονται εντονότεροι σε γεωπολιτικό και οικονομικό επίπεδο.
Η Κίνα έχει εμβαθύνει τη συνεργασία με το Κρεμλίνο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ένας πόλεμος έχει καταδικαστεί σφόδρα από τη Δύση. Εκτός των άλλων, το οικονομικό μοντέλο που εφαρμόζει το Πεκίνο γίνεται εσωστρεφές, χαράσσοντας κατευθυντήριες γραμμές ακόμη και στην επιχειρηματική δραστηριότητα. Μόλις αυτήν την εβδομάδα, η Apple ανακοίνωσε πως δεν έχει άλλη επιλογή από το να συμμορφωθεί με εντολή της κινεζικής κυβέρνησης και να αφαιρέσει τις εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης WhatsApp και Threads της Meta Platforms, όπως και τις Τelegram και Signal από το App Store της, για λόγους εθνικής ασφάλειας.
Σανίδα σωτηρίας για την ιρανική οικονομία είναι η Κίνα καθώς απορροφά το μέγιστο των εξαγωγών πετρελαίου, συμβάλλοντας καθοριστικά σε κρατικά έσοδα της τάξεως των 35 δισ. δολαρίων κατά τη διάρκεια του περσινού έτους. Αλλά οι επαφές των δυο ισχυρών κρατών δεν περιορίζονται εκεί. Σύμφωνα με ανάλυση του Associated Press που δόθηκε στη δημοσιότητα τον περασμένο Ιανουάριο, η Χαμάς, η οποία πυροδότησε τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας με τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, εξοπλίζεται από τη Ρωσία, την Κίνα και όχι μόνον από το Ιράν. Σημειωτέον ότι ο Άξονας της Αντίστασης του Ιράν απαρτίζεται από τη Χαμάς, τη Χεζμπολάχ, τους αντάρτες Χούθι στην Υεμένη όπως και παραστρατιωτικές ομάδες στη Συρία και το Ιράκ.
Προ ημερών το πρακτορείο Bloomberg αποκάλυψε πως η Ρωσία σχεδιάζει την κατασκευή δυο δικτύων μεταφορών που θα συνδέουν την Ασία και την Ευρώπη έτσι ώστε να μειώσει τις επιπτώσεις των δυτικών κυρώσεων στην οικονομία της και να αποφύγει την αναταραχή στη Μέση Ανατολή που έχει προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στις ροές του παγκόσμιου εμπορίου από την Ερυθρά Θάλασσα. Τα δίκτυα, ενδεχομένως, να εξοικονομήσουν 30% με 50% του χρόνου που απαιτούν τα δρομολόγια από τη Διώρυγα του Σουέζ, περνώντας μέσα από το Ιράν και το Βορειοανατολικό πέρασμα της Αρκτικής, όπου το λιώσιμο των πάγων επιτρέπει την αύξηση της κυκλοφορίας των πλοίων. Για να επιτύχει τον στόχο της, η Μόσχα επενδύει πάνω από 25 δισ. δολάρια σε έργα που περιλαμβάνουν την κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου για τη μεταφορά εμπορευμάτων από την Αγία Πετρούπολη στην παραθαλάσσια πόλη του Μπαντάρ Αμπάς στο Ιράν.
H Ρωσία βρίσκεται επίσης σε διαπραγματεύσεις για την κατασκευή αγωγού που θα μπορεί να μεταφέρει φυσικό αέριο 50 δισ. κυβικών μέτρων, ανά έτος, από τη βόρεια Ρωσία στη Μογγολία με τελικό προορισμό την Κίνα. Αν και το έργο Power of Siberia 2 έχει καθυστερήσει, οι εργασίες στη Μογγολία αναμένεται να ξεκινήσουν μέσα στο α’ εξάμηνο του 2024.
Ο Γκίντεον Ράχμαν, διακεκριμένος δημοσιογράφος και συγγραφέας, γράφει στους Financial Times πως οι ΗΠΑ και η Δύση γενικότερα είναι αντιμέτωπες με πολλαπλές προκλήσεις. Στην Ευρώπη είναι η Ρωσία, ενώ η Κίνα διεκδικεί τη διεύρυνση της σφαίρας επιρροής της στην Ασία και την Αφρική. Στη Μέση Ανατολή, το Ιράν επιδιώκει το αδιαμφισβήτητο κύρος της περιφερειακής δύναμης.
Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η εκδοχή του Χαλ Μπραντς, αρθρογράφου του Bloomberg και συγγραφέα του βιβλίου «The Looming Threat of Global Conflict». Αναφέρει πως η Κίνα αναζητά τα προνόμια που είχαν οι μεγάλες δυναστείες της Ασίας, η Ρωσία, υπό την προεδρία του Βλαντιμίρ Πούτιν, θέλει να αναβιώσει το μεγαλείο της αυτοκρατορικής Ρωσίας και το Ιράν προσβλέπει στον έλεγχο περιοχών που είχε η περσική αυτοκρατορία στο βαθύ παρελθόν.
Η θέση της Δύσης δεν είναι τόσο ισχυρή όσο ήταν κάποτε. Δεδομένου πως επικρατεί ένα μεγάλο χάσμα ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα, αν και γίνονται προσπάθειες για να περιοριστεί, η πιθανότητα επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να οδηγήσει σε νέες εντάσεις. Στην 147σέλιδη έκθεση του με τίτλο «Much More than a Market (Κάτι Παραπάνω από μια Αγορά), ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, Ενρίκο Λέτα, τονίζει πως σε αυτό το γεωπολιτικό σκηνικό, η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει χρόνο, ενθαρρύνοντας τη μεγαλύτερη ενοποίηση της ενιαίας αγοράς ώστε να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας αλλά και η αυτονομία της Γηραιάς Ηπείρου ώστε να μην βρεθεί ποτέ ξανά εξαρτημένη όσο ήταν ενεργειακά στη Ρωσία προ κρίσης.