Το κράτος «τιμωρεί» τις οικογένειες με παιδιά

Η Ελλάδα επιβάλλει σε όλους ανεξαιρέτως τους τύπους νοικοκυριών υψηλότερες κρατήσεις στο εισόδημα από τις περισσότερες χώρες του κόσμου και φυσικά από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Εκεί όμως που καταγράφεται η μεγαλύτερη απόσταση –υψηλότερη των 10 ποσοστιαίων μονάδων– είναι στις οικογένειες με παιδιά, ειδικά σ’ αυτές με το χαμηλότερο οικογενειακό εισόδημα.

Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, η διαπίστωση οδηγεί σε επανεξέταση και των προϋποθέσεων χορήγησης του επιδόματος τέκνων και της έκπτωσης από τον φόρο εισοδήματος για τις οικογένειες με παιδιά, με τις τελικές αποφάσεις να ανακοινώνονται από την κυβέρνηση μετά το καλοκαίρι στο πλαίσιο του εθνικού σχεδίου για την αντιμετώπιση του δημογραφικού. Δεδομένων των δημοσιονομικών συνθηκών –και φέτος και του χρόνου υπάρχουν ελάχιστα περιθώρια εφαρμογής περισσότερων μέτρων, πέραν αυτών που έχουν ανακοινωθεί– οι όποιες αποφάσεις θα πρέπει να είναι δημοσιονομικά ουδέτερες, κάτι που σημαίνει ότι διά της ανακατανομής πόρων μπορεί να υπάρξουν κερδισμένοι και χαμένοι.

Τα ευρήματα από την ετήσια έρευνα του ΟΟΣΑ για τις κρατήσεις στους μισθούς (taxing wages) αποκαλύπτουν ξεκάθαρα τη δυσμενέστερη μεταχείριση των φορολογουμένων με παιδιά στην Ελλάδα συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρες. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του φτωχότερου τύπου νοικοκυριού, αυτού που εισπράττει το 67% του μέσου εισοδήματος της χώρας. Στην Ελλάδα, αυτό το ποσό αντιστοιχεί σε έναν μισθό της τάξης των 900 ευρώ καθαρά, συμπεριλαμβανομένων όμως και των επιδομάτων που προβλέπονται από τη νομοθεσία για τις οικογένειες με παιδιά. Η σύγκριση του status quo σε Ελλάδα και εξωτερικό έχει ως εξής:

1. Εργαζόμενος χωρίς παιδιά που λαμβάνει το 67% του μέσου εισοδήματος στην Ελλάδα υφίσταται κρατήσεις (σ.σ. συνυπολογίζονται και οι εργοδοτικές εισφορές) οι οποίες αντιστοιχούν στο 34,5% του εισοδήματός του. Για την ίδια κατηγορία εργαζομένων ο μέσος συντελεστής κρατήσεων στον ΟΟΣΑ είναι 31%, άρα η διαφορά περιορίζεται στο 3,5%. Ακόμη και την κατάταξη να δει κανείς, θα εντοπίσει την Ελλάδα στη μέση του πίνακα, περίπου στη 15η θέση, με το σύνολο του ευρωπαϊκού νότου (Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Γαλλία) να εφαρμόζει υψηλότερους συντελεστές κρατήσεων από τη χώρα μας.

2. Ο ίδιος εργαζόμενος αν έχει δύο παιδιά και την ίδια αναλογία εισοδήματος (δηλαδή το 67% του μέσου εισοδήματος), θα έχει σαφώς λιγότερες κρατήσεις, καθώς εκτός από την έκπτωση φόρου που είναι μεγαλύτερη, μπαίνει στην εξίσωση και ένα ετήσιο επίδομα τέκνων της τάξης των 1.000 ευρώ. Ετσι, ο συντελεστής περιορίζεται από το 34,5% που ισχύει για τον εργένη, στο 28,5%. Τι γίνεται όμως στον ΟΟΣΑ; Εχουμε μείωση του συντελεστή από το 31% που ισχύει για τον εργένη, στο 16,5%. Αρα, η ψαλίδα Ελλάδας – ΟΟΣΑ ανοίγει στις 12,1 ποσοστιαίες μονάδες και ο εργαζόμενος με τα δύο παιδιά… εκτοξεύεται στην 5η θέση της κατάταξης με πολύ μεγάλη απόσταση από όλο τον ευρωπαϊκό Νότο.

Και άλλον τύπο νοικοκυριού να εξετάσει κανείς, το συμπέρασμα θα παραμείνει το ίδιο. Για τον εργαζόμενο με μισθό ακριβώς στον μέσο όρο της χώρας οι κρατήσεις του φτάνουν το 38,5% αν δεν έχει παιδιά, με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ στο 34,8%. Με αυτό το ποσοστό έχει τη 17η χειρότερη μεταχείριση μεταξύ των χωρών-μελών του Οργανισμού και διαφορά μόλις 3,7 μονάδων σε σχέση με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Με το ίδιο εισόδημα, αλλά και δύο παιδιά, οι κρατήσεις πέφτουν ελάχιστα στο 37,1%, όταν ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ βουλιάζει στο 25,7%. Η ψαλίδα ανοίγει στις 11,4 ποσοστιαίες μονάδες και το νοικοκυριό που έχει έναν μόνο εργαζόμενο και δύο παιδιά ανεβαίνει στην 6η θέση της κατάταξης. Υπάρχουν ουσιαστικοί λόγοι για τους οποίους καταγράφεται αυτή η εικόνα, ενώ χωρίς αλλαγές θα καταγραφεί και επιδείνωση το επόμενο χρονικό διάστημα. Η έρευνα του ΟΟΣΑ δεν έχει καταγράψει ότι από την 1η.1.2024 έχει αυξηθεί η έκπτωση φόρου για τους εργαζόμενους με παιδιά. Ωστόσο, επειδή σε συνθήκες πληθωρισμού το ονομαστικό εισόδημα ανεβαίνει, και το επίδομα τέκνων μπορεί να μειωθεί ή να μηδενιστεί αν υπερβεί κάποιος το εισοδηματικό κριτήριο και η έκπτωση φόρου ψαλιδίζεται, καθώς είναι αντιστρόφως ανάλογη του εισοδήματος (σ.σ. για κάθε 1.000 ευρώ αύξησης του ετήσιου φορολογητέου εισοδήματος γίνεται και μείωση της έκπτωσης φόρου κατά 10 ευρώ). Ηδη, μετά την υποβολή των φετινών φορολογικών δηλώσεων, θα είναι πολλές χιλιάδες αυτοί που θα χάσουν το επίδομα τέκνων είτε επειδή θα τους καταλογιστεί το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα είτε επειδή η ονομαστική αύξηση που πήραν στο εισόδημά τους θα τους θέσει εκτός εισοδηματικών κριτηρίων του συγκεκριμένου επιδόματος.

Το παράδειγμα της Ιταλίας

Tι κάνουν οι υπόλοιπες χώρες και βελτιώνουν τις ετήσιες καθαρές αποδοχές των εργαζομένων όταν αυτοί αποκτούν παιδιά; Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ιταλίας, η οποία μάλιστα προ διετίας προχώρησε σε σχετική μεταρρύθμιση του πλαισίου. Ο Ιταλός που εισπράττει το 67% του μέσου εισοδήματος της χώρας του, έχει ετήσιες αποδοχές 22.440 ευρώ (αντί 15.769 ευρώ του Ελληνα) όντας εργένης χωρίς παιδιά. Καθαρά του μένουν 18.198 ευρώ και ο τελικός συντελεστής κρατήσεων είναι στο 38,4%, όταν για τον Ελληνα τα καθαρά είναι 12.639 ευρώ και ο συντελεστής στο 34,5%, δηλαδή χαμηλότερα συγκριτικά με τον Ιταλό. Αν μπουν και τα δύο παιδιά στην εξίσωση, οι αρχικές αποδοχές δεν αλλάζουν: 22.440 ευρώ για τον Ιταλό, 15.769 ευρώ για τον Ελληνα. Ομως, ο συντελεστής κρατήσεων του Ιταλού από τη στιγμή που μπαίνουν τα δύο παιδιά στη φορολογική δήλωση, περιορίζεται στο 23%, ενώ του Ελληνα πέφτει μεν αλλά στο 28,6%. Μείωση 15,4 μονάδων για τον Ιταλό και λιγότερο από 10 μονάδες για τον Ελληνα. Η εξήγηση είναι στην άμεση εισοδηματική ενίσχυση. Με τον τελευταίο νόμο της Ιταλίας, ο συγκεκριμένος εργαζόμενος λαμβάνει ως ετήσια οικονομική ενίσχυση για τα δύο παιδιά το ποσό των 4.540 ευρώ όταν στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσό είναι 1.008 ευρώ. Η δε έκπτωση από το φορολογητέο εισόδημα μεταφράζεται σε όφελος 2.514 ευρώ στην Ιταλία έναντι 694 ευρώ στην Ελλάδα. Η τελική σύγκριση είναι η εξής: Χωρίς παιδιά στην Ιταλία αν έχεις το 67% του μέσου μισθού μένεις με 18.198 ευρώ καθαρά και αν κάνεις δύο παιδιά ανεβαίνεις στα 22.738 ευρώ. Στην Ελλάδα, ως εργένης έχεις 12.639 ευρώ και με δύο παιδιά φτάνεις στα 13.770 ευρώ. Ή σε μηνιαία βάση, από τα 902 ευρώ, πας στα 983 ευρώ. Περίπου 81 ευρώ τον μήνα επιπλέον ενίσχυση για την ανατροφή δύο παιδιών όταν στην Ιταλία το αντίστοιχο ποσό είναι 325 ευρώ τον μήνα.

Διαβάστε επίσης: