Σε ποια ηλικία οι έφηβοι αρχίζουν να σκέφτονται σαν ενήλικες;
Σε ποια ηλικία οι έφηβοι αρχίζουν να σκέφτονται σαν ενήλικες;
Η εφηβεία χαρακτηρίζεται από σημαντικές αλλαγές στις ψυχολογικές, συναισθηματικές και κοινωνικές διαδικασίες και συχνά συνδέεται με προκλητική συμπεριφορά. Χαρακτηρίζεται επίσης από σημαντικές αλλαγές στον εγκέφαλο, μερικές από τις οποίες αποτελούν τη βάση της μετάβασης στους τρόπους σκέψης των ενηλίκων. Νέα έρευνα αποκαλύπτει πώς ωριμάζουν οι υψηλότερης τάξης γνωστικές ικανότητες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου της ζωής.
Οι έφηβοι μπορεί να είναι κυκλοθυμικοί, προκλητικοί και μπορεί να κάνουν χρήση ουσιών και να εμφανίσουν άλλες επικίνδυνες συμπεριφορές. Σε αυτό το στάδιο της ζωής οι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι στην ανάπτυξη παθήσεων ψυχικής υγείας, όπως η σχιζοφρένεια.
Σύμφωνα με τη νευροεπιστημονική θεωρία, η εφηβεία χαρακτηρίζεται από τη σταδιακή ωρίμανση της εκτελεστικής λειτουργίας και την ανάπτυξη υψηλότερων γνωστικών δεξιοτήτων, όπως η λήψη αποφάσεων και ο προγραμματισμός, με τις οποίες συντονίζουμε άλλες γνωστικές ικανότητες και συμπεριφορές.
Αλλά σε ποιο σημείο της εφηβείας ολοκληρώνεται αυτή η διαδικασία ωρίμανσης;
Μια νέα μελέτη «μεγάλων δεδομένων» δείχνει ακριβώς πότε ωριμάζει η εκτελεστική λειτουργία. Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature Communications, οριοθετούν τα όρια μεταξύ της εφηβείας και της ενηλικίωσης, για να αποκαλύψουν πότε οι έφηβοι αρχίζουν να σκέφτονται σαν ενήλικες.
Ώρα για ψήφο
Οι μελέτες για την ανάπτυξη της εκτελεστικής λειτουργίας συνήθως εξετάζουν πώς αλλάζουν με την ηλικία διαδικασίες όπως η μνήμη εργασίας, ο ανασταλτικός έλεγχος και η εναλλαγή εργασιών, αλλά οι περισσότερες χρησιμοποιούν είτε μικρό αριθμό παιδιών και εφήβων που εκτελούν ένα ευρύ φάσμα αυτών των εργασιών, είτε μεγάλους αριθμούς που εκτελούν λίγες εργασίες.
Ο Μπρέντεν Κλέβο Κλέμμενς του Πανεπιστημίου της Μινεσότα και οι συνεργάτες του συγκέντρωσαν τα αποτελέσματα από τέσσερις μεγάλες ανεξάρτητες μελέτες, για να δημιουργήσουν ένα σύνολο δεδομένων που περιλαμβάνει την απόδοση σχεδόν 10.800 ατόμων ηλικίας μεταξύ 8 και 35 ετών σε 23 διαφορετικές μετρήσεις της εκτελεστικής λειτουργίας από 17 ξεχωριστές εργασίες. Κατάφεραν έτσι να χαρτογραφήσουν την ωρίμανση της εκτελεστικής λειτουργίας σε όλη την εφηβεία.
Η ανάλυση των δεδομένων αποκάλυψε ότι η απόδοση σε όλες σχεδόν τις εργασίες βελτιώθηκε με την ηλικία, με τις μεγαλύτερες βελτιώσεις να σημειώνονται μεταξύ της πρώιμης και μέσης εφηβείας (ηλικίας 10-15 ετών) και μικρότερες αλλά ακόμα σημαντικές βελτιώσεις από τη μέση έως την ύστερη εφηβεία (15-18 ετών). Η απόδοση σε όλες τις μετρήσεις σταθεροποιήθηκε σε ενήλικα επίπεδα μεταξύ 18 και 20 ετών.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα ευρήματά τους επιβεβαιώνουν και παρέχουν σπάνιες άμεσες αποδείξεις για την ιδέα ότι η εφηβεία είναι μια ξεχωριστή μεταβατική φάση κατά την οποία η προσανατολισμένη σε στόχο εκτελεστική λειτουργία φτάνει στην ωριμότητα.
Ο εγκέφαλος συνεχίζει να αλλάζει
Η εκτελεστική λειτουργία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από μια δομή του εγκεφάλου που ονομάζεται προμετωπιαίος φλοιός (PFC), ο οποίος υφίσταται παρατεταμένη ωρίμανση κατά την εφηβεία. Πολυάριθμες μελέτες απεικόνισης εγκεφάλου δείχνουν, ωστόσο, ότι η ωρίμανση του προμετωπιαίου φλοιού συνεχίζεται και στην τρίτη δεκαετία της ζωής — πολύ αργότερα από την ωρίμανση της εκτελεστικής λειτουργίας που παρατηρείται εδώ.
«Оџ ПЂПЃОїОјОµП„П‰ПЂО№О±ОЇОїП‚ П†О»ОїО№ПЊП‚ ОµОЇОЅО±О№ ПѓО±П†ПЋП‚ ПѓП‡ОµП„О№ОєПЊП‚ ОјОµ П„О·ОЅ ОµОєП„ОµО»ОµПѓП„О№ОєО® О»ОµО№П„ОїП…ПЃОіОЇО± ОєО±О№ П„ПЊПѓОї ОїО№ ОґО№О±ОґО№ОєО±ПѓОЇОµП‚ П„ОїП… ОµОіОєОµП†О¬О»ОїП…, ПЊПѓОї ОєО±О№ О· ОіОЅП‰ПѓП„О№ОєО® О±ПЂПЊОґОїПѓО· ОјПЂОїПЃОїПЌОЅ ОЅО± П‡ПЃО·ПѓО№ОјОїПЂОїО№О·ОёОїПЌОЅ ОіО№О± ОЅО± ОїПЃО№ОїОёОµП„О®ПѓОїП…ОЅ П„О± ПЊПЃО№О± П„О·П‚ ОµП†О·ОІОµОЇО±П‚В», О»ООµО№ Ої TОПЃОІОї ОљО»ООјОµОЅП‚. В«О— ОµПЃОіО±ПѓОЇО± ОјО±П‚ ОµПЂО№ОєОµОЅП„ПЃПЋОЅОµП„О±О№ ПѓОµ ПѓП…ОјПЂОµПЃО№П†ОїПЃОП‚ ПЊПЂП‰П‚ ОїПЃОЇО¶ОїОЅП„О±О№ О±ПЂПЊ П…ПЂОїО»ОїОіО№ПѓП„О№ОєОП‚ ОіОЅП‰ПѓП„О№ОєОП‚ ОµПЃОіО±ПѓОЇОµП‚ ОєО±О№ ОґОµОЅ ОјОµП„ПЃО®ПѓО±ОјОµ П„О№П‚ ОЇОґО№ОµП‚ П„О№П‚ ОµОіОєОµП†О±О»О№ОєОП‚ ОґО№О±ОґО№ОєО±ПѓОЇОµП‚В».
«ОњО№О± О№ОґОО± ПЂОїП… ОП‡ОїП…ОјОµ, ОµОЇОЅО±О№ ПЊП„О№ О· П‰ПЃОЇОјО±ОЅПѓО· П„ОїП… ОµОіОєОµП†О¬О»ОїП… ПѓП„О· ОґОµОєО±ОµП„ОЇО± П„П‰ОЅ ’20 ОјПЂОїПЃОµОЇ ОЅО± ОµОЇОЅО±О№ ПѓО·ОјО±ОЅП„О№ОєО® ОіО№О± П„О· ОјОµП„О±ОІО»О·П„ПЊП„О·П„О± П„ОїП… ПѓП…ОЅП„ОїОЅО№ПѓОјОїПЌ О±ПЂПЊ ОјОПЃО± ПѓОµ ОјОПЃО± О® ПѓОµ ОґО№О¬П†ОїПЃО± ПЂО»О±ОЇПѓО№О±, ОєО¬П„О№ ПЂОїП… ОґОµОЅ О±ПЂОїП„П…ПЂПЋОЅОµП„О±О№ ОєО±О»О¬ О±ПЂПЊ П„О№П‚ О·О»ОµОєП„ПЃОїОЅО№ОєОП‚ ОіОЅП‰ПѓП„О№ОєОП‚ О±ОѕО№ОїО»ОїОіО®ПѓОµО№П‚ ПЂОїП… ОІО±ПѓОЇО¶ОїОЅП„О±О№ ПѓП„Ої ОµПЃОіО±ПѓП„О®ПЃО№ОїВ», ПЂПЃОїПѓОёОП„ОµО№.
Ομοίως, πιστεύουμε ότι η γνωστική χαρτογράφηση και οι εγκεφαλικές αλλαγές είναι μόνο ένα μέρος του παζλ, όταν πρόκειται να καθοριστεί πότε οι έφηβοι φθάνουν στην ενηλικίωση και θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί παράλληλα με τις συναισθηματικές αντιδράσεις και τα κοινωνικοπολιτισμικά πλαίσια για να συζητηθούν και να ληφθούν υπόψη τα όρια της εφηβείας.
Ο Τέρβο Κλέμενς και οι συνάδελφοί του σχεδιάζουν να διερευνήσουν το θέμα σε πλαίσια που μοιάζουν περισσότερο με τον πραγματικό κόσμο, αξιολογώντας την εκτελεστική λειτουργία στην καθημερινή ζωή των συμμετεχόντων, χρησιμοποιώντας, για παράδειγμα, εφαρμογές smartphone, αντί να βασίζονται μόνο στην παρατήρηση σε εργαστήρια.
«О‘П…П„ПЊ ОёО± ОјО±П‚ ОІОїО·ОёО®ПѓОµО№ ОЅО± ОєО±П„О±ОЅОїО®ПѓОїП…ОјОµ ОєО±О»ПЌП„ОµПЃО± ПЂОїО»О»О±ПЂО»ОП‚ ПЂО·ОіОП‚ ОјОµП„О±ОІО»О·П„ПЊП„О·П„О±П‚, П„ПЊПѓОї ОµОЅП„ПЊП‚ ПЊПѓОї ОєО±О№ ОјОµП„О±ОѕПЌ О±П„ПЊОјП‰ОЅ ОєО±О№ ОЅО± ПЂО»О·ПѓО№О¬ПѓОїП…ОјОµ ПЂО№Ої ОєОїОЅП„О¬ ПѓП„О± О±ПЂОїП„ОµО»ОПѓОјО±П„О± П„ОїП… ПЂПЃО±ОіОјО±П„О№ОєОїПЌ ОєПЊПѓОјОїП…В», О»ООµО№. В«ОЈОєОїПЂОµПЌОїП…ОјОµ ОµПЂОЇПѓО·П‚ ОЅО± ПѓП…ОЅОµП‡ОЇПѓОїП…ОјОµ ОЅО± О±ОЅО±ПЂП„ПЌПѓПѓОїП…ОјОµ О±П…П„ОП‚ П„О№П‚ ОіОЅПЋПѓОµО№П‚ ОіО№О± ОЅО± ОєО±П„О±ОЅОїО®ПѓОїП…ОјОµ ПЂОµПЃО±О№П„ОПЃП‰ ОёООјО±П„О± П€П…П‡О№ОєО®П‚ П…ОіОµОЇО±П‚, ПЂОїП… ПѓП…ОЅО®ОёП‰П‚ ОµОјП†О±ОЅОЇО¶ОїОЅП„О±О№ ОіО№О± ПЂПЃПЋП„О· П†ОїПЃО¬ ОєО±П„О¬ П„О·ОЅ ОµП†О·ОІОµОЇО±, ПЂОїП… ОјПЂОїПЃОµОЇ ОЅО± ПѓП‡ОµП„ОЇО¶ОїОЅП„О±О№ ОјОµ П„О·ОЅ ОµОєП„ОµО»ОµПѓП„О№ОєО® О»ОµО№П„ОїП…ПЃОіОЇО±В».