Κάνναβη: Ψυχαγωγία ή ...ψύχωση;

Ελληνίδα καθηγήτρια εκφράζει αντιρρήσεις για τη νομιμοποίηση της χρήσης κάνναβης στη Γερμανία. Την Παρασκευή εκτός απροόπτου εγκρίνεται σχετικό νομοσχέδιο.

Από τον προσεχή Απρίλιο νομιμοποιείται η χρήση υπό όρους

Σύμφωνα με τον προγραμματισμό στο γερμανικό Κοινοβούλιο, το νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας επρόκειτο να κατατεθεί προς ψήφιση στην Ολομέλεια πριν τα Χριστούγεννα, αλλά δύο φορές αφαιρέθηκε από την ημερήσια διάταξη σε σύντομο χρονικό διάστημα. Οι συζητήσεις ήταν τόσο έντονες και συγκρουσιακές, που οι επικεφαλής της Κ.Ο του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (SPD) φοβήθηκαν ότι θα καταψηφίζονταν από τους ίδιους τους σοσιαλδημοκράτες βουλευτές.

Αυτή τη φορά όμως ο κίνδυνος είναι ελεγχόμενος. Περίπου 15 σοσιαλδημοκράτες αναμένεται να το καταψηφίσουν, αλλά το εμβληματικό νομοσχέδιο του γιατρού και υπουργού Υγείας Καρλ Λάουτερμπαχ θα περάσει. Σύμφωνα με τα σχέδια της κυβέρνησης συνασπισμού, η κατοχή και η καλλιέργεια θα επιτρέπεται σε ενήλικες εντός καθορισμένων ορίων. Για πολλούς ήταν ένα όνειρο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν παραμένει αμφιλεγόμενο.

Ο κίνδυνος ψύχωσης

H καθηγήτρια Ευφροσύνη Γκουζούλη-Μέιφρανκ, ιατρική Διευθύντρια της Κλινικής LVR στην Κολωνία και πρόεδρος της Γερμανικής Εταιρείας Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας DGPPN

Ο στόχος δεν είναι τόσο να μπει ένα τέλος στους εμπόρους στη μαύρη αγορά. Σε αυτό όλοι συμφωνούν. Ωστόσο ο ιατρικός κόσμος ανησυχεί σχετικά με το κατά πόσον οι νέοι γνωρίζουν επαρκώς τους κινδύνους της κάνναβης. Ο εγκέφαλος ωριμάζει μέχρι την ηλικία των 25 ετών. Κι όποιος διαταράσσει αυτή τη διαδικασία καπνίζοντας συχνά “χόρτο” μπορεί να υποστεί δια βίου συνέπειες.

Η λέξη-κλειδί είναι η ψύχωση. Πρόκειται για μία ψυχοδραστική ουσία από το φυτό της κάνναβης, που μπορεί να προκαλέσει εθισμό, είτε ως τσιγάρο, είτε ως μπισκότο χασίς, είτε σε άλλη συσκευασία. “Η επικίνδυνη κατανάλωση δεν μπορεί να οριστεί με γενικούς όρους”, λέει η Στέφανι Έκχαρντ, επικεφαλής τμήματος στο Ομοσπονδιακό Κέντρο Αγωγής Υγείας (BZgA). Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που αλληλεπιδρούν, όπως το πόσο συχνά γίνεται χρήση κάνναβης, με πόση ποσότητα και με πόσο υψηλή περιεκτικότητα σε THC (συγκέντρωση της ναρκωτικής ουσίας τετραϋδροκανναβινόλης, που περιέχεται στα αποξηραμένα άνθη μαριχουάνας και χασίς). Η Έκχαρντ αναφέρει ότι η κατανάλωση στη Γερμανία έχει αυξηθεί ιδιαίτερα στις ηλικίες από 18 έως 25 ετών. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της BZgA, το ήμισυ εξ αυτών είχε ήδη κάνει χρήση κάνναβης το 2021. Ήταν και το υψηλότερο ποσοστό που έχε καταγραφεί από το 1973. Για τους λόγους αύξησης υπάρχουν μόνο εικασίες: η διαθεσιμότητα, το κοινωνικό περιβάλλον, οι κοινωνικές τάσεις, αλλά και η τιμή στη μαύρη αγορά.

Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας το 2022 περίπου 4,5 εκατομμύρια ενήλικες στη Γερμανία έκαναν χρήση κάνναβης τουλάχιστον μία φορά το 2022, ιδιαίτερα στις ηλικίες μεταξύ 18 και 24 ετών. Για την Έκχαρντ, ωστόσο, τα πολλά τζόιντ μεταξύ των εφήβων αποτελούν μάλλον την εξαίρεση. “Το 1,6% όλων των νέων καπνίζουν τακτικά χόρτο”, λέει. “Όσο πιο νέοι είναι, τόσο πιο επικίνδυνο γίνεται”. Η κάνναβη είναι γνωστό ότι βγάζει προς τα έξω πιο έντονα διαθέσεις και συναισθήματα. Στην καλύτερη περίπτωση προκαλεί χαλάρωση, αλλά μερικές φορές οδηγεί σε αρνητικές επιπτώσεις. Βραχυπρόθεσμα όλα αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε άγχος, αίσθημα πανικού, αποπροσανατολισμό, καταθλιπτική διάθεση, ταχυπαλμία, ναυτία και ψευδαισθήσεις. Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, οι κίνδυνοι για τους εφήβους που καπνίζουν συχνά μπορεί να είναι πολύ πιο απειλητικοί, συμπεριλαμβανομένης της ψύχωσης και της σχιζοφρένειας.

“Κανείς δεν ξέρει πού θα οδηγήσει”

Διαδήλωση στο Βερολίνο υπέρ της αποποινικοποίησης

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο η χρήση κάνναβης απαγορεύεται μέχρι την ενηλικίωση. Για τους ενήλικες θα επιτρέπεται η κατοχή 25 γραμμαρίων. Υπάρχει κι ένα μοντέλο με βάση την ηλικία: στις λέσχες κάνναβης τα μέλη της θα επιτρέπεται να την καλλιεργούν μαζί και να την προμηθεύονται με ανώτατο όριο τα 50 γραμμάρια ανά μέλος, ανά μήνα. Για τις ηλικίες από 18 ως 21 ετών η ποσότητα μειώνεται στα 30 γραμμάρια το μήνα, με περιεκτικότητα όχι πάνω από 10% της ψυχοδραστικής ουσίας THC. “Δεν πρόκειται πλέον για ψυχαγωγική χρήση της κάνναβης, η οποία μας αφήνει απροβλημάτιστους”, λέει η καθηγήτρια Ευφροσύνη Γκουζούλη-Μέιφρανκ, ιατρική Διευθύντρια της Κλινικής LVR στην Κολωνία και πρόεδρος της Γερμανικής Εταιρείας Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας DGPPN. „Τα 50 γραμμάρια το μήνα αρκούν για αρκετά τσιγάρα την ημέρα. Ακόμη και 30 γραμμάρια είναι πάρα πολλά για τους νέους ενήλικες. Η νομιμοποίηση ισοδυναμεί με πείραμα πεδίου στην κοινωνία”, λέει χαρακτηριστικά. “Σύμφωνα με τη δική μας άποψη, δεν θα πρέπει να προχωρήσουμε τόσο απερίσκεπτα προς το παρόν. Γιατί κανείς δεν ξέρει ακριβώς πού θα οδηγήσει αυτό ο δρόμος”.

Το ανθρώπινο σώμα έχει το δικό του σύστημα για τα λεγόμενα „μόρια κανναβινοειδών”, υπέυθυνα για τις ψυχότροπες αντιδράσεις. Ο εγκέφαλος διαθέτει δομές και θέσεις πρόσδεσης για αυτές τις ουσίες που βοηθούν στη ρύθμιση της όρεξης, των συναισθημάτων και της αντίληψης του πόνου, για παράδειγμα. Αυτό το πολύπλοκο εσωτερικό σύστημα ωριμάζει αργά στον άνθρωπο μέχρι την ηλικία των 25 ετών. Εάν τώρα προστεθεί κάνναβη, αυτή η διαδικασία μπορεί να διαταραχθεί. Οι γιατροί υποθέτουν ότι το συχνό κάπνισμα χασισιού στους εφήβους μεταβάλλει τις δομές των κανναβινοειδών στον εγκέφαλο και αυτή η εξωτερική επίδραση μπορεί να έχει αντίκτυπο σε ολόκληρη τη ζωή. „Υπάρχουν ενδείξεις γι’ αυτό από διάφορες ερευνητικές μελέτες”, εξηγεί η Γκουζούλη-Μέιφρανκ. „Όσοι καπνίζουν κάνναβη νωρίς και συχνά, έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο ψύχωσης, ακόμη και πολλά χρόνια αργότερα. Μια άλλη συνέπεια θα μπορούσε να είναι η μεγαλύτερη ευαισθησία σε κάθε είδους εθισμούς. Η κάνναβη επιδρά διαφορετικά μόνο μετά τα 25 και η επίδραση συγκρίνεται με τη μέτρια κατανάλωση αλκοόλ”, προσθέτει η Ελληνίδα καθηγήτρια. Μόλις τελειώσει η επίδραση, ο οργανισμός επιστρέφει στην κανονική του κατάσταση.

Κάνναβη, νόμιμη, αλλά…προτιμώ το μπρόκολο

Ο Λάουτερμπαχ και η καμπάνια για την κάναβη

Ο υπουργός Υγείας Καρλ Λάουτερμπαχ γνωρίζει επίσης τους κινδύνους, όντας ο ίδιος γιατρός. Και συμφωνεί ότι η κάνναβη είναι ιδιαίτερα επιβλαβής για τον αναπτυσσόμενο ακόμη εγκέφαλο.”Κανείς δεν πρέπει να παρερμηνεύει τον νόμο”, είπε, “η χρήση κάνναβης νομιμοποιείται, αλλά εξακολουθεί να παραμένει επικίνδυνη”. Αλλά αυτό το μήνυμα έχει περάσει; “Τα τελευταία χρόνια η δημόσια συζήτηση γίνεται με μεγαλύτερη διαφάνεια, ως προς τους κινδύνους. Δεν θα πρέπει πλέον να αποτελεί θέμα ταμπού. Αυτό είναι κατά βάση πολύ θετικό”, λέει η Ευφροσύνη Γκουζούλη-Μέιφρανκ, διατηρώντας ωστόσο κάποιες επιφυλάξεις. “Υπάρχουν ευκαιρίες και κίνδυνοι. Πρέπει να περιμένουμε και να δούμε”. Το μήνυμα του Ομοσπονδιακού Κέντρου Αγωγής Υγείας BZgA προς τους νέους ενήλικες είναι να μην καπνίζουν χασίς. Φυσικά, αυτό ισχύει και για τους νέους κάτω των 18 ετών, για τους οποίους η κάνναβη θα πρέπει να παραμείνει απαγορευμένη, βάσει του νόμου. “Η σημερινή προσοχή στο θέμα συνδέεται εξίσου με μεγάλη αβεβαιότητα και με μια αρκετά μεγάλη ανάγκη να προσεγγίσουμε τους εφήβους”, προσθέτει η Στέφανι Έκχαρντ. Σύμφωνα με την BZgA, η αλλαγή του νόμου συνδέεται με μεγαλύτερη ανάγκη για ενημέρωση και εκπαίδευση στα σχολεία.

Εκστρατεία του υπουργείου Υγείας ξεκίνησε στο διαδίκτυο από το περασμένο καλοκαίρι. Ξεκινά με τη συνθηματική φράση “Κάνναβη – νόμιμη, αλλά…” και συνεχίζει μετην προσθήκη”νόμιμη, αλλά προτιμώ το μπρόκολο”, ή ακόμη “νόμιμη, αλλά επικίνδυνη”. Για την Ελληνίδα ψυχίατρο Γκουζούλη-Μέιφρανκ αυτό δεν φτάνει. “Περιμένω παράπλευρες απώλειες από τη νομιμοποίηση στη Γερμανία”, λέει, “φοβάμαι ότι δεν θα είναι δυνατόν να μεταφερθούν αξιόπιστα οι κίνδυνοι της κάνναβης”. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η επαγγελματική της ένωση τάσσεται υπέρ της νομιμοποίησης μόνο από την ηλικία των 21 και άνω. “Αυτό θα έστελνε επίσης ένα σαφές μήνυμα στους νέους ενήλικες, ότι το κάπνισμα χασίς είναι προβληματικό γι’ αυτούς”.

Μελέτες και απόψεις

Coffeeshop στο Άμστερνταμ

Το 2019, αντιπροσωπευτική μελέτη του King’s College του Λονδίνου στο περιοδικό The Lancet Psychiatry έδειξε ότι περισσότεροι άνθρωποι υπέφεραν από ψύχωση εκεί όπου η κάνναβη ήταν ελεύθερα διαθέσιμη. Αυτό ίσχυε ιδιαίτερα στις πόλεις όπου καταναλωνόταν τακτικά η ουσία με ιδιαίτερα υψηλή περιεκτικότητα σε THC. Ερευνητές από τη Δανία εκτίμησαν στο περιοδικό “Psychological Medicine” ότι έως και το 30% όλων των περιπτώσεων σχιζοφρένειας σε νεαρούς άνδρες μπορεί να αποδοθεί σε προβληματική χρήση κάνναβης. Η Δανία δεν έχει νομιμοποιήσει την κάνναβη. Ωστόσο, σύμφωνα με τη μελέτη, η περιεκτικότητα σε τετραϋδροκανναβινόλης ήταν συγκριτικά υψηλή.

Οι ερευνητές υποστηρίζουν επίσης ότι άτομα με σχιζοφρένεια αναζητούσαν την κάνναβη για αυτοθεραπεία. Το ερώτημα παραμένει τότε ποιο ήρθε πρώτο, η ασθένεια ή ο εθισμός;Τα υπέρ και τα κατά της νομιμοποίησης αποτυπώθηκαν σε δημόσια ακρόαση στην Επιτροπή Υγείας της Βουλής στις αρχές Νοεμβρίου. Δεν πρόκειται για μια εύκολη απόφαση. Το „κοινωνικό πείραμα” θα παρακολουθείται στη συνέχεια για τέσσερα χρόνια και θα αναλύεται σε φάσεις.

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου

Κείμενο: Ουλρίκε φον Λετσίνσκι, dpa