Θα γίνει η Τυνησία ο προσφυγικός καταυλισμός της ΕΕ;
Η ΕΕ ίσως προβλέπει για την Τυνησία έναν ρόλο παρόμοιο με εκείνον που αναθέτει στη Ρουάντα η Μ. Βρετανία. Οι Τυνήσιοι το διαψεύδουν, αλλά οι ενδείξεις πληθαίνουν.
Η Ακτοφυλακή της Τυνησίας μπλοκάρει σκάφος με μετανάστες στο λιμάνι του Σφαξ
Θεωρητικά η Τυνησία θα ήταν μία ιδανική χώρα για να στεγαστούν μετανάστες, των οποίων η αίτηση για παροχή ασύλου δεν γίνεται δεκτή στην ΕΕ. Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι Ευρωπαίοι θα αντέγραφαν το «Ruanda plan» της βρετανικής κυβέρνησης, που επιχειρεί να αναθέσει παρεμφερή ρόλο στη μακρινή Ρουάντα. Επί του πρακτέου αυτό δεν φαίνεται να συμβαίνει, αν δώσουμε βάση στα όσα διατείνεται ο πρόεδρος της Τυνησίας, Καΐς Σαϊέντ.
Στις αρχές Απριλίου ο Σαϊέντ ξεκαθάρισε ότι η χώρα του «δεν θα γίνει ούτε κέντρο διαμονής, ούτε κέντρο διακίνησης» για πρόσφυγες και μετανάστες από την υποσαχάρια Αφρική, ενώ δεν πρόκειται να δεχθεί ούτε τους μετανάστες «που απελαύνονται από την Ευρώπη». Δεν είναι η πρώτη φορά που προβαίνει σε τέτοιες δηλώσεις, αλλά αυτή τη φορά είχε και την στήριξη της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι, η οποία διαβεβαίωνε ότι η Ρώμη δεν αποβλέπει σε μία νέα έκδοση του «Rwanda plan». Οι μεταναστευτικές ροές προς την Ιταλία μέσω Τυνησίας έχουν αυξηθεί σημαντικά, εδώ και περίπου τέσσερα χρόνια.
Συνάδουν οι δηλώσεις με τιςπράξεις;
Καΐς Σαϊέντ και Τζόρτζια Μελόνι στην Τύνιδα τον Ιούλιο του 2023
Μόνο που οι δηλώσεις φαίνεται να έρχονται σε αντίφαση με την πραγματικότητα, αν αναλογιστούμε ότι κατ’ εξοχήν η Ιταλία, αλλά και η ΕΕ στο σύνολό της κάνουν ό,τι μπορούν για να περιορίσουν τις μεταναστευτικές ροές από την Τυνησία. Οι υποστηρικτικές δηλώσεις Μελόνι έγιναν αμέσως μετά την υπογραφή τριών νέων διμερών συμφωνιών στα πλαίσια του αποκαλούμενου «σχεδίου Ματέι» για εμβάθυνση της οικονομικής συνεργασίας ανάμεσα στη Ρώμη και τις χώρες της Βόρειας Αφρικής. Οι συμφωνίες προβλέπουν, μεταξύ άλλων, τη χορήγηση οικονομικής βοήθειας ύψους 105 εκατομμυρίων ευρώ προς την Τύνιδα, η οποία από την πλευρά της καλείται να περιορίσει τις μεταναστευτικές ροές προς την ΕΕ. Υπογράφονται δε μόλις οκτώ μήνες μετά τη συμφωνία με τις Βρυξέλλες για ένα «στρατηγικό μνημόνιο συνεργασίας» με την Τυνησία, ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ, εκ των οποίων τα 115 εκ. θα διατεθούν για την πάταξη της παράτυπης μετανάστευσης.
Αυτή η «πραγματιστική συνεργασία» έχει ήδη μειώσει αισθητά τον αριθμό των μεταναστών που κατευθύνονται στην Ευρώπη μέσω Τυνησίας, μετά την υπογραφή του μνημονίου. Σύμφωνα με τελευταία στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), μέχρι τις 15 Απριλίου η Ακτοφυλακή της Τυνησίας είχε «αναχαιτίσει» περίπου 21.000 μετανάστες που επιχείρησαν να εισέλθουν στα χωρικά ύδατα της ΕΕ, ενώ ο αριθμός των νεοαφιχθέντων στην Ιταλία μειώθηκε κατά το ήμισυ στο ίδιο χρονικό διάστημα.
«ОЈП„ПЊП‡ОїП‚ П„О·П‚ ПѓП…ОјП†П‰ОЅОЇО±П‚ О±ОЅО¬ОјОµПѓО± ПѓП„О·ОЅ О•О• ОєО±О№ П„О·ОЅ О¤П…ОЅО·ПѓОЇО± ОµОЇОЅО±О№ ОЅО± ОєПЃО±П„О·ОёОїПЌОЅ ПЂПЃПЊПѓП†П…ОіОµП‚ ОєО±О№ ОјОµП„О±ОЅО¬ПѓП„ОµП‚ ОјО±ОєПЃО№О¬ О±ПЂПЊ П„О·ОЅ О•О• ОєО±О№ ПЊП‡О№ ОјО±ОєПЃО№О¬ О±ПЂПЊ П„О·ОЅ О¤П…ОЅО·ПѓОЇО±В», О»ООµО№ ПѓП„О·ОЅ DW О· ОљОО»П… О ОµП„ОЇОіО№Ої, ПѓП…ОЅОµПЃОіО¬П„О№П‚ П„ОїП… О•П…ПЃП‰ПЂО±ПЉОєОїПЌ ОЈП…ОјОІОїП…О»ОЇОїП… О•ОѕП‰П„ОµПЃО№ОєПЋОЅ ОЈП‡ОПѓОµП‰ОЅ (ECFR). В«О¤Ої ОјПЊОЅОї ПЂОїП… ОєО¬ОЅОїП…ОЅ ПЊО»ОµП‚ О±П…П„ОП‚ ОїО№ ПѓП…ОјП†П‰ОЅОЇОµП‚ ОµОЇОЅО±О№ ОЅО± П…ПЂОїОЅОїОјОµПЌОїП…ОЅ П„О± ОґО№ОєО±О№ПЋОјО±П„О± П„П‰ОЅ ПЂПЃОїПѓП†ПЌОіП‰ОЅ ОєО±О№ ОјОµП„О±ОЅО±ПѓП„ПЋОЅ, П‡П‰ПЃОЇП‚ ОЅО± О±ОЅП„О№ОјОµП„П‰ПЂОЇО¶ОїП…ОЅ П„О± ОґОїОјО№ОєО¬ О±ОЇП„О№О± П„О·П‚ ОјОµП„О±ОЅО¬ПѓП„ОµП…ПѓО·П‚. ОњОЇО± П„ОП„ОїО№О± ПѓП…ОјП†П‰ОЅОЇО± ОП‡ОµО№ ОјО·ОґОµОЅО№ОєО® ПѓП…ОЅОµО№ПѓП†ОїПЃО¬ ПѓП„ОїОЅ ПѓОµОІО±ПѓОјПЊ П„П‰ОЅ О±ОЅОёПЃП‰ПЂОЇОЅП‰ОЅ δικαιωμάτων…».
«Ασφαλής χώρα» η Τυνησία;
Μετανάστες στην Τυνησία διαμαρτύρονται για τις συνθήκες διαμονής τους το 2022
Η Κέλυ Πετίγιο επισημαίνει ότι οι συμφωνίες αυτές αγνοούν το γεγονός ότι η Τυνησία δεν μπορεί να θεωρηθεί «ασφαλής χώρα» για τη μόνιμη διαμονή μεταναστών. Και αυτό γιατί ο πρόεδρος Σαϊέντ όχι μόνο έχει αποδυναμώσει τους δημοκρατικούς θεσμούς μετά την επιβολή «έκτακτων μέτρων» το 2021, αλλά και έχει καταφερθεί ειδικά εναντίον των μεταναστών. Ιδιαίτερα έντονη είναι η κριτική που εκφράζει η Σαλσαμπίλ Χελιαλί, επικεφαλής του τμήματος της Human Rights Watch για την Τυνησία.
«О ПЃПЊПѓП†П…ОіОµП‚, ОјОµП„О±ОЅО¬ПѓП„ОµП‚ ОєО±О№ ПЊПѓОїО№ О¶О·П„ОїПЌОЅ О¬ПѓП…О»Ої П…П†ОЇПѓП„О±ОЅП„О±О№ ПѓО®ОјОµПЃО± ПѓП„О·ОЅ О¤П…ОЅО·ПѓОЇО± ПѓОїОІО±ПЃОП‚ ПЂО±ПЃО±ОІО№О¬ПѓОµО№П‚ П„П‰ОЅ ОґО№ОєО±О№П‰ОјО¬П„П‰ОЅ П„ОїП…П‚ О±ПЂПЊ П„О№П‚ ОґП…ОЅО¬ОјОµО№П‚ О±ПѓП†О±О»ОµОЇО±П‚, О±ОєПЊОјО· ОєО±О№ ПЊП„О±ОЅ П„ОїП…П‚ О±ОЅО±П‡О±О№П„ОЇО¶ОµО№ О· О‘ОєП„ОїП†П…О»О±ОєО®В» О»ООµО№ О· ОЇОґО№О±. В«О‘ОЅП„О№ОјОµП„П‰ПЂОЇО¶ОїП…ОЅ ОІОЇО±О№ОµП‚ ПѓП…ОјПЂОµПЃО№П†ОїПЃОП‚, О±П…ОёО±ОЇПЃОµП„ОµП‚ ПѓП…О»О»О®П€ОµО№П‚ ОєО±О№ ПѓП…О»О»ОїОіО№ОєОП‚ О±ПЂОµО»О¬ПѓОµО№П‚, ОіО№О± ОЅО± О±ОЅО±П†ОПЃОїП…ОјОµ ОјОµПЃО№ОєОП‚ ОјПЊОЅОї О±ПЂПЊ П„О№П‚ ПЂО±ПЃО±ОІО№О¬ПѓОµО№П‚ П„П‰ОЅ ОґО№ОєО±О№П‰ОјО¬П„П‰ОЅ П„ОїП…П‚. О О±ПЃО¬О»О»О·О»О±, ОїО№ О±ПЃП‡ОП‚ П„О·П‚ О¤П…ОЅО·ПѓОЇО±П‚ ПѓП…ОЅОµП‡ОЇО¶ОїП…ОЅ ОЅО± О±ПЂП‰ОёОїПЌОЅ ОјОµП„О±ОЅО¬ПѓП„ОµП‚ ОєО±О№ О±О№П„ОїПЌОЅП„ОµП‚ О¬ПѓП…О»Ої ПѓП„О± ПѓПЌОЅОїПЃО± П„О·П‚ П‡ПЋПЃО±П‚ ОјОµ П„О· О›О№ОІПЌО· ОєО±О№ ОјОµ П„О·ОЅ О‘О»ОіОµПЃОЇО±. О— ПѓП…ОјПЂОµПЃО№П†ОїПЃО¬ О±П…П„О® ОП‡ОµО№ ОіОЇОЅОµО№ ПЂО»ООїОЅ ПѓП…ОЅО®ОёО·П‚ П„О±ОєП„О№ОєО®В».
Επιπλέον, επισημαίνει η συνεργάτις της Human Rights Watch, πολλοί μετανάστες που βρίσκονται ήδη στην Τυνησία διαβιούν σε άθλιες συνθήκες, για παράδειγμα σε υποτυπώδεις καταυλισμούς στα περίχωρα της πόλης Σφαξ. Όλα αυτά όμως, τονίζει η Σαλσαμπίλ Χελιαλί, δεν οφείλονται μόνο στον πρόεδρο Σαϊέντ, αλλά και στην ΕΕ, η οποία επιμένει να χρηματοδοτεί τον έλεγχο της μετανάστευσης, ερχόμενη σε αντίφαση με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις θεμελιώδεις αρχές που υποτίθεται ότι πρεσβεύει. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, περίπου 12.000 πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο διαμένουν αυτή τη στιγμή στην Τυνησία.
«Η Μελόνι γνωρίζει…»
Μετανάστες από την Υποσαχάρια Αφρική στα γραφεία της UNHCR στην Τύνιδα το 2023
Ασφαλώς δεν ήταν οι τελευταίοι που θα επιδιώξουν να εισέλθουν στη χώρα, αναζητώντας διαφυγή προς την Ευρώπη. Όπως εξηγεί η Χάικε Λέσμαν, διευθύντρια του πολιτικού ιδρύματος Χάινριχ Μπελ στην Τύνιδα, «η κ. Μελόνι γνωρίζει πολύ καλά ότι αυτή τη στιγμή έχουν εγκλωβιστεί στους ελαιώνες νότια του Σφαξ έως και 80.000 μετανάστες, που απλώς περιμένουν να βελτιωθούν οι καιρικές συνθήκες. Είναι και αυτός ένας λόγος για την επίσκεψή της στην Τυνησία. Από τη μία (η Ιταλίδα πρωθυπουργός) δηλώνει ότι θα προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες για μία νόμιμη μετανάστευση Τυνήσιων στη χώρα της, από την άλλη θέλει να περιορίσει την παράτυπη μετανάστευση, ενώ την ίδια στιγμή εκφράζει την παράκληση να περιοριστεί ο απόπλους μεταναστών από άλλες χώρες της υποσαχάριας Αφρικής με προορισμό την Ιταλία».
Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου
Κείμενο: Τζένιφερ Χόλαϊς, Ταράκ Γκουιζάνι