Απειλή νέας επιδημίας: Μετά τον Covid, έρχεται η γρίπη των πτηνών
«Оџ О“О№О¬ОЅОЅО·П‚, ПѓП„О·ОЅ ОљПЃО®П„О·, ОѕПЌПЂОЅО·ПѓОµ О±ПЂПЊ П„О± ОєОїОєПЊПЃО№О±, ОјОµ ОІО®П‡О±, ПЂП…ПЃОµП„ПЊ ОєО±О№ ПЃОЇОіО·. О О¬ОЅОµ ОјОПЃОµП‚ ПЂОїП… ОµОЇП‡Оµ ОІПЃОµО№ ОґПЌОї ОЅОµОєПЃО¬ ОєОїП„ПЊПЂОїП…О»О± ПѓП„О·ОЅ О±П…О»О®. О—П„О±ОЅ ПЂОїО»ПЌ ПЂОµПЃОЇОµПЃОіОї – ОґОµОЅ П„О± ОµОЇП‡Оµ ОґО±ОіОєПЋПѓОµО№ Ої ПѓОєПЌО»ОїП‚ О® ОєО¬ПЂОїО№О± ОЅП…П†ОЇП„ПѓО±. О¤О± ОјО¬О¶ОµП€Оµ ОјОµ ОіП…ОјОЅО¬ П‡ОПЃО№О± ОєО±О№ П„О± ПЂОП„О±ОѕОµ ПѓОµ ОјО№О± ПѓО±ОєОїПЌО»О± ПѓП„ОїОЅ ОєО¬ОґОї. Оџ О“О№ПЋПЃОіОїП‚, ПѓП„О·ОЅ О‘ОёО®ОЅО±, ОѕПЌПЂОЅО·ПѓОµ О±ПЂПЊ П„Ої ОєО№ОЅО·П„ПЊ, П‡П‰ПЃОЇП‚ ПЂП…ПЃОµП„ПЊ. О ПЃОїП‡ОёОП‚ ОµОЇП‡Оµ ОІПЃОµО№ ООЅО± ОЅОµОєПЃПЊ ПЂОµПЃО№ПѓП„ОПЃО№ ПѓП„Ої ОјПЂО±О»ОєПЊОЅО№, П„Ої ОПЂО№О±ПѓОµ П†ОїПЃПЋОЅП„О±П‚ ОјО¬ПѓОєО± ОєО±О№ ОіО¬ОЅП„О№О±, П„Ої ООІО±О»Оµ ПЂПЃОїПѓОµОєП„О№ОєО¬ ПѓОµ ОјОЇО№О± ПѓО±ОєОїПЌО»О± ОєО±О№ П„Ої ПЂОП„О±ОѕОµ. О•ОЇП‡Оµ О±ОєОїПЌПѓОµО№ ОіО№О± ООѕО±ПЃПѓО· П„О·П‚ ОіПЃОЇПЂО·П‚ П„П‰ОЅ ПЂП„О·ОЅПЋОЅ ОєО±О№ О®П„О±ОЅ ПЂОїО»ПЌ ПЂПЃОїПѓОµОєП„О№ОєПЊП‚В».
Οταν o αναπληρωτής καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας (ΕΚΠΑ) Γκίκας Μαγιορκίνης έγραφε, προ διετίας, στο βιβλίο του «Το χρονικό των ιών» για τη δυστοπία μιας νέας πανδημίας που θα οφειλόταν στη γρίπη των πτηνών, η πανδημία κορωνοϊού όδευε στο τέλος της, χάρη στα εμβόλια και τα αντι-ιικά φάρμακα. Και σίγουρα κανείς δεν ήταν έτοιμος να δει την κακή εξέλιξη μιας ζωοανθρωπονόσου, γνωστής μέχρι τότε κυρίως στην Ασία και την Κίνα.
Τις τελευταίες ημέρες, όμως, η γρίπη των πτηνών βρίσκεται στο προσκήνιο έχοντας προκαλέσει ανησυχία στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) προειδοποίησε για την κατακόρυφη αύξηση των κρουσμάτων της γρίπης των πτηνών, ενώ στις ΗΠΑ καταγράφηκε ευρεία μετάδοση σε κτηνοτροφικές μονάδες με αγελάδες και κατσίκες, όπως και μετάδοση από αγελάδα σε άνθρωπο. Παράλληλα, ο ιός H5N1, που προκαλεί τη γρίπη των πτηνών, ανιχνεύτηκε και σε παστεριωμένο γάλα.
milk
Μετάδοση σε ανθρώπους
Υπό την ταχύτητα και το βάρος αυτών των εξελίξεων, τα ερωτήματα προκύπτουν αβίαστα: «Πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά ή μια ισχυρή ένδειξη ότι ο ιός Η5Ν1 έχει πλέον αποκτήσει τη δυνατότητα να μεταπηδά στο ανθρώπινο είδος;», «Εχουν δημιουργηθεί ευνοϊκές συνθήκες για τη μετάδοση σε ανθρώπους;», «Κινδυνεύουμε από τα γαλακτοκομικά προϊόντα μολυσμένων ζώων;», «Είναι θέμα χρόνου μια νέα πανδημία;».
Το «ΘΕΜΑ» αναζήτησε απαντήσεις από τον καθηγητή Μικροβιολογίας (ΕΚΠΑ) και διευθυντή του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθανάσιο Τσακρή και τον καθηγητή Μαγιορκίνη.
Νέοι ξενιστές
Η γρίπη των πτηνών οφείλεται στον υπότυπο H5N1 και ανιχνεύτηκε για πρώτη φορά το 1996 σε χήνα στην Κίνα. Το 2005 καταγράφηκε για πρώτη φορά στη Σιβηρία και έκτοτε εντοπίστηκε σε πολλές χώρες, τόσο της Ευρώπης όσο και της Αμερικής. Κομβικό για την Ευρώπη θεωρείται το 2022, καθώς εκτός από τα 200 πουλερικά και άγρια πτηνά, ο ιός H5N1 εντοπίστηκε και σε θηλαστικά, όπως αλεπούδες, φώκιες, μινκ, χοίρους και αγριόχοιρους. Στην Ελλάδα έχει εντοπιστεί μόνο σε άγρια πτηνά, όπως αργυροπελεκάνοι.
Δεν… κινδυνεύει πια η μεσογειακή φώκια
«О— ОµОјП†О¬ОЅО№ПѓО® П„ОїП…, П„ОїОЅ П„ОµО»ОµП…П„О±ОЇОї ОјО®ОЅО±, ПѓОµ ОїО№ОєПЊПѓО№П„О± ОёО·О»О±ПѓП„О№ОєО¬ ПѓП„О№П‚ О—О О‘ ОµОѕОПЂО»О·ОѕОµ П„О·ОЅ ОµПЂО№ПѓП„О·ОјОїОЅО№ОєО® ОєОїО№ОЅПЊП„О·П„О± ОіО№О±П„ОЇ П„О± ПѓП…ОіОєОµОєПЃО№ОјООЅО± О¶ПЋО± ОґОµОЅ ПЂОµПЃО№О»О±ОјОІО¬ОЅОїОЅП„О±ОЅ ПѓП„ОїП…П‚ ПѓП…ОЅО®ОёОµО№П‚ ОѕОµОЅО№ПѓП„ОП‚ П„ОїП… О№ОїПЌ. О¤Ої О±ОЅО·ПѓП…П‡О·П„О№ОєПЊ ОµОЇОЅО±О№ ПЊП„О№ ОјО±П‚ ПЂО»О·ПѓО№О¬О¶ОµО№ ОїО»ОїООЅО± ПЂОµПЃО№ПѓПѓПЊП„ОµПЃОї: ОІПЃОЇПѓОєОїОЅП„О±П‚ П„ОїП…П‚ ОєО±П„О¬О»О»О·О»ОїП…П‚ ОµОѕОµО»О№ОєП„О№ОєОїПЌП‚ ОјО·П‡О±ОЅО№ПѓОјОїПЌП‚, ПЂПЃОїПѓОІО¬О»О»ОµО№ ПЊО»Ої ОєО±О№ ПЂОµПЃО№ПѓПѓПЊП„ОµПЃО± ОµОЇОґО· ПЂП„О·ОЅПЋОЅ ОєО±О№ ОёО·О»О±ПѓП„О№ОєПЋОЅ. О•П‡ОµО№ ОјОП‡ПЃО№ ПѓП„О№ОіОјО®П‚ ПЂПЃОїПѓОІО¬О»ОµО№ 200 ОєО±О№ ПЂО»ООїОЅ ОµОЇОґО· ПЂП„О·ОЅПЋОЅ, П„ОїП…О»О¬П‡О№ПѓП„ОїОЅ 30 ОµОЇОґО· ОёО·О»О±ПѓП„О№ОєПЋОЅ ОєО±О№ ПѓП…ОЅОµП‡ОЇО¶ОµО№ ОЅО± ОµОѕО±ПЂО»ПЋОЅОµП„О±О№ ОјОµ ОіОїПЃОіОїПЌП‚ ПЃП…ОёОјОїПЌП‚В», О»ООµО№ Ої Оє. Τσακρής.
«О— ПЂПЃОїПѓО±ПЃОјОїОіО® П„ОїП… О№ОїПЌ П„О·П‚ ОіПЃОЇПЂО·П‚ П„П‰ОЅ ПЂП„О·ОЅПЋОЅ ПѓП„О№П‚ О±ОіОµО»О¬ОґОµП‚ О±ПЂОїП„ОµО»ОµОЇ ООЅО± ОµОѕО±О№ПЃОµП„О№ОєПЊ ОїПЃПЊПѓО·ОјОї ПЂОїП… П‡П„П…ПЂО¬ОµО№ ОґП…ОЅО±П„О¬ ОєО±ОјПЂО±ОЅО¬ОєО№О± ОіО№О± ПЂО№ОёО±ОЅО® ОµПЂПЊОјОµОЅО· ПЂО±ОЅОґО·ОјОЇО±. ОџП„О±ОЅ О· ОЅПЊПѓОїП‚ ОјПЂО±ОЇОЅОµО№ ПѓП„ОїОЅ ПЂО»О·ОёП…ПѓОјПЊ П„П‰ОЅ ОёО·О»О±ПѓП„О№ОєПЋОЅ, П„ПЊП„Оµ ОПЃП‡ОµП„О±О№ ПЂО№Ої ОєОїОЅП„О¬ ПѓП„ОїОЅ О¬ОЅОёПЃП‰ПЂОїВ», ПѓО·ОјОµО№ПЋОЅОµО№ Ої Оє. ОњО±ОіО№ОїПЃОєОЇОЅО·П‚. О‘П…П„О® П„О· ПѓП„О№ОіОјО® О»ОїО№ПЂПЊОЅ ОіПЃОЇПЂО· П„П‰ОЅ ПЂП„О·ОЅПЋОЅ ОјОµП„О±ОґОЇОґОµП„О±О№ О±ПЂПЊ П„О± ПЂП„О·ОЅО¬ ОєО±О№ О±ПЂПЊ П„О± ОёО·О»О±ПѓП„О№ОєО¬ ПѓП„ОїОЅ О¬ОЅОёПЃП‰ПЂОї, О±О»О»О¬ ОґОµОЅ П…ПЂО¬ПЃП‡ОїП…ОЅ ОµОЅОґОµОЇОѕОµО№П‚ ПЊП„О№ Ої H5N1 ОµОѕО±ПЂО»ПЋОЅОµП„О±О№ ОјОµП„О±ОѕПЌ П„П‰ОЅ О±ОЅОёПЃПЋПЂП‰ОЅ.
Ο λόγος, όπως εξηγεί ο κ. Μαγιορκίνης, είναι ότι «οι υποδοχείς των κυττάρων που προσδένονται στον ιό, βρίσκονται στο κατώτερο και πιο βαθύ μέρος του πνεύμονα, οπότε ο ιός εγκλωβίζεται εκεί κι έτσι δεν πολλαπλασιάζεται στη μύτη, από όπου το ιικό φορτίο θα μπορούσε να μεταδοθεί πιο εύκολα. Πάντως, στις εκατοντάδες περιπτώσεις όπου οι άνθρωποι έχουν μολυνθεί μέσω της επαφής με ζώα τα τελευταία 20 χρόνια, το ποσοστό θνησιμότητας είναι εξαιρετικά υψηλό». Για τη θεραπεία χρησιμοποιούνται αντι-ιικά κατά της κλασικής γρίπης.
Γκίκας Μαγιορκίνης: Η προσαρμογή του ιού στις αγελάδες χτυπάει δυνατά καμπανάκια για πιθανή επόμενη πανδημία
Επιδημική έξαρση
Η γενετική και η επιδημιολογία του ιού έχουν αλλάξει κατά πολύ από την εμφάνισή του, γεγονός θετικό για τον ιό, αλλά όχι για τους ανθρώπους. «Το ζήτημα δεν είναι αν θα υπάρξουν κι άλλα περιστατικά μετάδοσης από αγελάδα σε άνθρωπο, αλλά αν θα έχουν περιορισμένη έκταση ή αν θα δημιουργηθούν ευνοϊκές συνθήκες για μια επιδημική έξαρση», εξηγεί ο κ. Τσακρής.
Ποιες μπορεί να είναι αυτές οι συνθήκες; «Για να αποτελέσει απειλή για μια επόμενη πανδημία, για να γίνει δηλαδή ανθρώπινο παθογόνο ο H5N1, κάποιες από τις πρωτεΐνες του, όπως η αιμοσυγκολλητίνη στην επιφάνειά του, πρέπει να εξελιχθούν με τέτοιον τρόπο ώστε ο ιός να προσκολλάται όλο και πιο εύκολα στα κύτταρα του ξενιστή του. Ο χρόνος λειτουργεί υπέρ του και εναντίον μας. Η ικανότητα της γρίπης, γενικότερα, να αλλάζει μορφή είναι εντυπωσιακή. Το φαινόμενο είναι σε πλήρη εξέλιξη», καταλήγει ο κ. Τσακρής.
Αθανάσιος Τσακρής: Το ανησυχητικό είναι ότι μας πλησιάζει ολοένα περισσότερο
To θετικό είναι ότι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες δηλώνουν έτοιμες να παράγουν εμβόλιο γρίπης των πτηνών για τον άνθρωπο εφόσον χρειαστεί. Σε ό,τι αφορά τον κίνδυνο από την κατανάλωση γάλακτος από αγελάδες που έχουν προσβληθεί, οι ειδικοί είναι σαφείς: ο ιός, που είναι ευαίσθητος σε υψηλές θερμοκρασίες, χάνει την παθογονικότητά του μέσω της διαδικασίας της παστερίωσης, κάτι που διευκρίνισε και ο αμερικανικός Οργανισμός Ασφάλειας Φαρμάκων και Τροφίμων (FDA). Οι υγειονομικές αρχές έχουν προειδοποιήσει να αποφεύγεται η κατανάλωση νωπού γάλακτος.
Φωτογραφία: Getty images / ideal images